[Θεσσαλονίκη, Εβραίοι 7 * Thessaloniki, Jews 7 ]: parva iudaica thessalonicensia VIΙ

Σπαράγματα, σχετικά με τους εβραίους της Θεσσαλονίκης Ι *

Fragments about  the Jews of Thessaloniki Ι

                                                                                                             Χαιρετισμός στον Λεόν Σαλτιέλ

                                                      

Ι. Φωτογραφία μαθητών Γυμνασίου με τον καθηγητή τους στα εβραϊκά μνήματα, 1949  *

   Photo of Highschool students with their teacher at the Hebrew headstones, 1949

                      

 Σημείωση: Ασπρόμαυρη φωτογραφία, διαστάσεων 9.00Χ6.00cm,  στο πίσω μέρος σημειώνεται με μελάνι: «Από περίπατον του Γυμνασίου μας εις τα εβραϊκά μνήματα, Παρασκευή 18 Φεβρουαρίου 1949. Μετά του καθηγητού μας κ. Α. Καφρίτσα».

Αντί οποιουδήποτε σχολιασμού, προτιμώ να επαναλάβω τις δύο λέξεις: «από περίπατον». Τίποτε άλλο.

II. «Εθνικόν Σωματείον Εκχριστιανισθέντων Ισραηλιτών από του έτους 1939 και εντεύθεν», Θεσσαλονίκη, 5 Νοεμβρίου 1953 *

"National Association of Jews who converted to Christianity [Christianized] from the year 1939 onwards", Thessaloniki, November 5, 1953

Σημείωση: Είναι το δεύτερο Σωματείον Εκχριστιανισθέντων Ισραηλιτών - και μάλιστα Εθνικόν - το οποίον ιδρύεται μεταπολεμικά  στην Θεσσαλονίκη. Προηγουμένως, στις 15 Μαρτίου 1952, πέντε άλλες κυρίες – εβραίες το γένος -  ίδρυσαν τον Σύλλογο Εκχριστιανισθέντων η ΕΝΩΣΙΣ. Ο χρονικός προσδιορισμός του δευτέρου αυτού Σωματείου, «από του 1939 και εντεύθεν», δηλώνει το διάστημα μέσα στο οποίο έγινε ο εκχριστιανισμός των Ισραηλιτών στην Θεσσαλονίκη – σχεδόν αποκλειστικώς  ισραηλιτισσών, προκειμένου, κυρίως,  αυτές να παντρευτούν με χριστιανούς και να διασωθούν. Σύμφωνα με την «Έκθεση Εισηγητού» οι πέντε κυρίες αιτούνται «να γίνη δεκτή η αίτησίς των, επί τω τέλει όπως αναγνωρισθή το εν τω ιστορικώ της αιτήσεως Σωματείον…και να διαταχθώσιν τα νόμιμα δια την εγγραφήν του εις το παρά τω ενταύθα Πρωτοδικείω τηρούμενον βιβλίον Σωματείων».   

Οι εβραίες της αιτήσεως, κατοικούν στην Θεσσαλονίκη και το Σωματείο θα έχει έδρα την Θεσσαλονίκη, όμως, σκοπός τους είναι να οργανώσουν όσες [και  όσους] εκχριστιανίσθησαν σε όλη την Ελλάδα, προκειμένου να φροντίσουν ένα μέρος από τα ζητήματα, τα οποία προέκυψαν από την γενομένη πράξη τους και τις αφορούν: όσα, δηλαδή, ανάγονται στις σχέσεις τους με τις διάφορες υπηρεσίες του δημοσίου χώρου. 

  

III. Αποσπάσματα από το βιβλίο: ΠΟΛΥΖΩΪΔΗΣ, ΣΤΑΥΡΟΣ, Στιγμιότυπα από προσωπικές αναμνήσεις, Θεσσαλονίκη, 1994, σ.77 * Quotations from the book: POLYZOIDIS, STAVROS, Snapshots from personal memories, Thessaloniki, 1994, p.77

Α. σ.17-18: Το 1938, μεταβαίνω στη Βιέννη για μετεκπαίδευση. Ο καθηγητής μου Θ. Δημητριάδης με συστατική του επιστολή με παραπέμπει στον διάσημο πατέρα της λαρυγγολογίας καθηγητή M. Hajek, εβραίο την καταγωγή. Τον επισκέπτομαι, αμέσως μόλις έφθασα στην Βιέννη, στην οικία του, Beetowen Gasse 8. Βρίσκομαι  όμως μέσα σε θορυβώδη κοσμοσυρροή ανθρώπων που φαίνεται ν’ ανησυχούν για κάτι πολύ δυσάρεστο γι’ αυτούς. Τι είχε συμβεί; Από κάποιο μικροεπεισόδιο, έπρεπε εκείνο το βράδυ, κατά διαταγή των χιτλερικών αρχών, να συγκεντρωθούν τα μέλη δέκα οικογενειών ομοθρήσκων του οικοδεσπότου σε μια κατοικία. Το γεγονός, προάγγελος κακών, αναστάτωσε τους παρευρισκομένους. Παρά το χάος και το φόβο, το ζεύγος Hajek με δέχθηκε με στωικότητα και ευγένεια, και αφού η κυρία Hajek μου προσέφερε κάτι, ο ίδιος διάβασε προσεκτικά το συστατικό γράμμα του καθηγητού Δημητριάδη, ο οποίος πρέπει να πω, ότι ανησυχούσε πολύ για τη ζωή του δασκάλου του Hajek, αφού δεν είχε νέα του από πολύ καιρό.  Η απάντηση του καθηγητή στις ανησυχίες του Δημητριάδη ήταν: Γράψτε στον Δημητριάδη ότι ο Hajek δεν πέθανε, ζει ακόμη, αλλά ψυχικά είναι νεκρός. Σε λίγο καιρό έφυγε με τη γυναίκα του στο Λονδίνο, όπου σκοτώθηκε σε ένα άγριο γερμανικό βομβαρδισμό της αγγλικής πρωτεύουσας Αυτό ήταν το τέλος του διάσημου καθηγητού, ενός μεγάλου ειδικού της λαρυγγολογίας, το σύγγραμμα του οποίου, με τις άριστες έγχρωμες εικόνες  και πλήρεις λεπτομερειακές περιγραφές των παθήσεων, λάρυγγος – τραχείας – βρόγχων, θεωρείται ακόμη και σήμερα περισπούδαστο και πρωτοπόρο.

Β. σ.20-21: [Πόλεμος του ’40]. Η 17η Μεραρχία Χαλκιδικής, στο ορεινό χειρουργείο της οποίας ανήκα, συγκεντρώνεται στη Νέα Μενεμένη. Γίνεται η υγειονομική εξέταση των προσερχομένων στρατιωτών και μετά τρεις ημέρες αναχωρούμε πεζοπορώντας για την Αλβανία…. στις 30 Νοεμβρίου φθάνουμε στην Αλβανία. Η μεραρχία μας ρίχνεται στη μάχη του Πόγραδετς…Το ορεινό χειρουργείο μας αναπτύσσεται στο χωριό Βερτσούνι και μαζί με ένα άλλο συνάδελφο φροντίζουμε τους πολλούς τραυματίες τόσο με ελαφρά όσο και με βαριά πολλές φορές τραύματα από τους ιταλικούς όλμους. Στην πλαγιά ενός γειτονικού λόφου, στήνονται πρόχειροι ξύλινοι σταυροί όσων δεν επέζησαν…

…μου έκανε εντύπωση η μεγάλη προθυμία των νοσοκόμων και τραυματιοφορέων, οι πλείστοι των οποίων ήσαν Ισραηλίτες…

Γ. σ.32: Πάλι στο 1942. Νεαρή εβραιοπούλα είκοσι χρόνων, με εξαίρετα χαρακτηριστικά προσώπου και με καλή σωματική διάπλαση, χαριτωμένη, είχε την εντύπωση ότι η ράχη της μύτης της παρουσίαζε κάποια ανωμαλία εξ αιτίας της οποίας απέφευγε τις συναναστροφές και τις εξόδους από το σπίτι. Βλέποντάς την μπορούσα να πω ότι αντικειμενικά δεν παρουσίαζε καμία ανωμαλία η μύτη της. Μολοντούτο, επέμενε να υποστεί πλαστική εγχείρηση για να διορθωθεί το δήθεν ελάττωμά της. Στην μεγάλη της επιμονή εκτελώ εικονική μικροεπέμβαση στην μύτη, για ψυχολογικούς κυρίως λόγους. Παρ’ όλον ότι η μορφή της δεν άλλαξε καθόλου μετεγχειριτικά, η  «δήθεν» άρρωστη, έμεινε κατενθουσιασμένη. εκινείτο πλέον ελεύθερα και είχε ανακτήσει την ευθυμία της. Η χαρά της εκράτησε λίγο, γιατί μετά την σύλληψη των εβραίων εστάλη στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως στην Πολωνία με τη γνωστή φοβερή κατάληξη.

Σημείωση: Ο Σταύρος Κ. Πολυζωΐδης γεννήθηκε στη Βέροια και  τελείωσε το Γυμνάσιο στην γενέτειρά του. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετά την στρατιωτική του θητεία, εκπαιδεύτηκε στην Παθολογική Κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου και στην Χειρουργική του Δημοτικού Νοσοκομείου Αθηνών. Απέκτησε την ειδικότητα του ωτορινολαρυγγολόγου κατά τα έτη 1937-38 στο Νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Το 1938 μετεκπαιδεύτηκε στη Βιέννη. Επιστρατεύτηκε και πολέμησε καθ’ όλην την διάρκεια του πολέμου του ’40. Στην Κατοχή έζησε και εργάσθηκε ως ιατρός στην Θεσσαλονίκη.

Μοιάζει δύσκολο να εντάξει κανείς την ιστορία της πλαστικής εγχειρήσεως στον συγκεκριμένο χρόνο, το δύσκολο 1942, αλλά φαίνεται, ότι ακόμα  και σε τέτοιες συνθήκες, μερικοί άνθρωποι επιμένουν να κοιτάζουν, με έναν συγκεκριμένο τρόπο, μόνον προς τον εαυτό τους – ίσως, μάλιστα, να μην μπορούν να κάμουν διαφορετικά.  

  

IV. Φωτογραφία του στρατιώτη Αβραάμ Ερρέρα * Photograph of soldier Abraham Errera

                                    

Σημείωση: Φωτογραφία ασπρόμαυρη – στο βάθος ωραίος ο Λευκός Πύργος, διαστάσεις 6.5Χ9.0 cm, στο πίσω μέρος της σημειώνεται με μελάνι και καλά ελληνικά. «Στρατιώτης Ερρέρα Αβραάμ, Ενθύμιον Στρατού * Δια τον φίλον μου Δεβλέτογλου Αβραάμ τη 13 -10 - 32».

V. Σύνδεσμος νομίμως / μονίμως  εγκατασταθέντων εις εγκαταλειφθείσας Λαϊκάς Ισραηλιτικάς οικίας του Συνοικισμού 151 «Η ΕΣΤΙΑ», 17 Ιουνίου 1950. *

Association  of lawfully / permanently established in the abandoned houses of Jewish Settlement 151 «The ESTIA», June 17, 1950.

Σημείωση: Στην Έκθεση Πρακτικών σημειώνεται για τους εγκατασταθέντες η λέξη «νομίμως» ενώ στην Έκθεση Εισηγητού, χειρογράφως, σημειώνεται η λέξη «μονίμως» - προφανώς  η ορθή λέξη. Σε όλες τις περιπτώσεις, τόσο κατά την διάρκεια της Κατοχής όσον και μετά από αυτήν, οι λέξεις οι οποίες χρησιμοποιούνται σε δημόσια έγγραφα, προκειμένου να περιγράψουν την στάση των εβραίων κατά την διάρκεια της κατοχής, πάντοτε σημαίνουν την ενεργητική δράση των ιδίων των εβραίων. Οι εβραίοι πράττουν, δεν υφίστανται. Εν προκειμένω, για τις κατοικίες του 151, η χαρακτηριστική λέξη είναι «εγκαταλειφθείσας» - οι εβραίοι δηλαδή ομαδικώς, με την θέλησή τους,  εγκαταλείπουν τις οικίες τους  και έτσι αυτές έμειναν ελεύθερες και ως τέτοιες κατελήφθησαν από τους  αιτούντες και από  όλους τους άλλους,   όσους οι τελευταίοι – οι αιτούντες - εκπροσωπούν. Αυτά συμβαίνουν τον Ιούνιο του 1950, επτά χρόνια μετά το 1943 και πέντε ολόκληρα χρόνια από τότε που όλοι έμαθαν τι, ακριβώς, και με ποιο τρόπο συνέβη, στις οικογένειες των  ιδιοκτητών  αυτών των οικιών.

 VI. [Φέϊγ βολάντ, Κατοχή]: ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΟΣΟΧΗ – Κείμενο εναντίον του μπολσεβικισμού, του εβραϊσμού και της μασονίας *

[Flier, Occupation] GREEKS ATTENTION – Text against Bolshevism, Judaism and Masonry

                                 

 ΕΛΛΗΝΕΣ  ΠΡΟΣΟΧΗ

                    

Ο Μπολσεβικισμός και ο εβραϊσμός είνε αντίπαλοι της εθνικής ιδιομορφίας κάθε λαού.

Όλοι οι λαοί της Ευρώπης αμύνονται εναντίον των. Όλαι αι οικονομικαί και στρατιωτικαί προετοιμασίαι έγιναν, δια να νικηθούν οι εχθροί αυτοί της Νέας Ευρώπης.

Και η Ελλάς δεν στέκεται παράμερα. Εθελονταί των όπλων και της εργασίας βοηθούν πρόθυμα την πατρίδα των δια να της εξασφαλίσουν τον ζωτικόν της χώρον εις την Νέαν Ευρώπην.

Μπολσεβικισμός, εβραϊσμός και Μασσωνία είναι οι εχθροί του μέλλον[τος] της Ευρώπης.

Έλληνα! Πρόσεχε τους εκπροσώπους αυτών των εχθρών!

Πρέπει να τους πολεμήσης!

Σημείωση: Φέϊγ βολάντ, διαστάσεις 12Χ7 cm, τυπωμένη η μία πλευρά – πιθανόν το 1942. Στην πρώτη αράδα αναφέρονται δύο αντίπαλοι της ιδιομορφίας «κάθε λαού»: ο μπολσεβικισμός και ο εβραϊσμός. Εν συνεχεία θα προστεθεί και ο τρίτος εχθρός: η Μασονία. Υπενθυμίζεται ότι «Νέα Ευρώπη» είναι  και ο τίτλος της φιλοναζιστικής εφημερίδας,  η οποία κυκλοφορούσε στην Θεσσαλονίκη καθ’ όλην την διάρκεια της Κατοχής.  

Οι τρεις εχθροί έχουν μεταξύ των, βέβαια, κάτι κοινόν και αυτό είναι «ο εβραϊσμός» τους. Αναφέρεται σαν ο ένας από τους τρεις,  αλλά πολλοί εγνώριζαν ότι πίσω από  τις άλλες δύο λέξεις – τους άλλους δύο εχθρούς - πάλι εβραίοι, κυρίως, ενεδρεύουν: εβραίοι μπολσεβίκοι και εβραίοι μασόνοι.

VII. Οικογένεια Ρούσσο – 3 μεταπολεμικές φωτογραφίες * Roussos Family – Three postwar photos

Στο πίσω μέρος της πάνω φωτογραφίας: Souvenir affectueuse  a ma chère cousine Sylvia de la part de la famille Rousso, Athènes 12/4/’48[6;].

Κάτω φωτογραφία: En l’ ocasion del Nuevo Ano venimos toda la familla a souhaito mucha je licidad A basso Familla Russo, Caracas 25/9/51 [ Προς την] Familla Moise Russo, Salonica.

  

Φωτογραφία 3, ασπρόμαυρη, διαστάσεις 9.5Χ14, στο πίσω μέρος της σημειώνεται με μελάνι: A mios caros Sylvia y Moris suvenir del carnaval, Bequis, Caracas 20/3/1949

Σημείωση: Η οικογένεια Ρούσσο στέλνει από την Αθήνα το 1948 στην Σύλβια [Ρούσσο] στην Θεσσαλονίκη την επάνω φωτογραφία και 3 χρόνια αργότερα η ίδια οικογένεια, εγκαταστημένη πλέον στο Καράκας, στέλνει στην οικογένεια του Μωΐς Ρούσσο την κάτω ευχετήρια οικογενειακή φωτογραφία από το σαλόνι του σπιτιού της, στο Καράκας. Πιθανόν και οι αποστολείς των φωτογραφιών Ρούσσο να κατάγονται από την Θεσσαλονίκη όπως και οι παραλήπτες συγγενείς τους, Ρούσσο επίσης.

Στην τρίτη φωτογραφία το 1949 η Bequis στέλνει την  εικόνα της – ενθύμιον από το Καρναβάλι - στην οικογένεια Ρούσσο [Σύλβια και Μωρίς] στην Θεσσαλονίκη.

Κατάγεται και η οικογένεια της Bequis από την Θεσσαλονίκη και ήταν αυτοί που φρόντισαν να βοηθήσουν τους Ρούσσο να μεταναστεύσουν από την Αθήνα  στην Βενεζουέλα; Πάντως, φαίνεται ότι στην Βενεζουέλα κινούνται με άλλους τρόπους σε σχέση με ότι συμβαίνει στις κοινότητες της Ευρώπης αυτά τα χρόνια. Μία φωτογραφία από το Καρναβάλι σταλμένη το 1949 σε θεσσαλονικείς εβραίους είναι βέβαιον ότι δεν ταιριάζει καθόλου με την περίσταση – οι άνθρωποι όμως συνήθως ζουν κυρίως με όσα συμβαίνουν στον στενό ή τον ευρύτερο περίγυρό τους.      

VIII. Αίτηση της Μαρίας ή Αφροδίτης (πρώην Σολ) συζ. Γεωργίου Φραγκούλη, το γένος Ισχάκ Μπεράχα, Περί συντάξεως της ληξιαρχικής πράξεως γεννήσεως της εις το οικείον βιβλίον του Ληξιαρχείου Θεσσαλονίκης

VIII. Application of Maria or Aphroditi (formerly Sol) wife of George Frangoulis née Ishaq Beracha, on  composition of her Birth Registration Act,  in the proper book of the Registry of Thessaloniki.

Σημείωση: Δύο γυναίκες-  μάρτυρες καταθέτουν, ότι η Μαρία Φραγκούλη είναι η εκχριστιανισθείσα Σολ Μπεράχα, κόρη του Ισχάκ και της Ντουντούς – το γένος μητρός Αβράμ Αρούχ, και ότι αυτή εγεννήθη στην Θεσσαλονίκη στις 18 Οκτωβρίου 1917. Η πρώτη μάρτυς [η Ελένη Αμπελουργού] καταθέτει ότι με την αιτούσα ήταν συμμαθήτριες,  ενώ η δεύτερη μάρτυς [η Μαρίκα Δούμα(;)], εκχριστιανισθείσα και αυτή, καταθέτει ότι η αιτούσα είναι κόρη της αδελφής της και ότι εγεννήθη «τότε που έγινεν η πυρκαϊά της Θεσσαλονίκης» [1917].

  

IX. Σφραγίδες επάνω σε βιβλία εβραϊκών βιβλιοθηκών *

     Seals on books of Jewish Libraries

1. RUSKIN, JOHN, Sésame et les Lys…Traduction, notes et preface par Marcel Proust, huitième édition, Paris, p.224, δεμένο * σφραγίδες  BIBLIOTEQUE A.A.E. de L’ A.I.U. No 820 [και] ASSOCIATION DES ANCIENNES ELEVES * SALONIQUE * DE L’ ALLIANCE ISRAÉLITE UNIVERSELLE [Ο εκτεταμένος πρόλογος του Marcel Proust περιέχεται στις σ.7-58]
2. BOUNINE, IVAN, Le Village. Roman, traduit du russe avec l’autorisation de l’auteur par Maurice, Paris, Librairie Stock, 1934, p.255, δεμένο * σφραγίδες  BIBLIOTEQUE A.A.E. de L’ A.I.U. No 1709 [και]  ASSOCIATION DES ANCIENNES ELEVES * SALONIQUE * DE L’ ALLIANCE ISRAÉLITE UNIVERSELLE 
3. WELLS, H.-G., L’île du Docteur Moreau. Roman. Traduit del’Anglais par Henry-D. Davray. Quatorzième édition, Paris, p.246, δεμένο * σφραγίδες BIBLIOTEQUE A.A.E. de L’ A. I. U. No 1294 [και] ASSOCIATION DES ANCIENNES ELEVES * SALONIQUE * DE L’ ALLIANCE ISRAÉLITE UNIVERSELLE
4. Bibliothèque de Philosophie scientifique. Le Matérialisme actuel par Bergson, H. Poincaré…, Paris, Ernest Flammarion, 1924, p.261, δεμένο * σφραγίδες BIBLIOTEQUE A.A.E. de L’ A. I. U. No 898 [και] ASSOCIATION DES ANCIENNES ELEVES * SALONIQUE * DE L’ ALLIANCE ISRAÉLITE UNIVERSELLE [δύο διαφορετικού τύπου σφραγίδες]

 

• GRAFFIGNY [DE], H., Applications scientifiques et industrielles de l’Électricité, Paris,  

          Librairie des Annales, [μαζί δεμένο, του ιδίου] Qu’est-ce que l’Électricité?, Paris, Librairie 

         des publications populaires, p.192 * σφραγίδα ΣΤΟΑ ΜΠΕΝΕ ΜΠΕΡΙΘ ΑΡ.678 *     

         ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ*

•        RENN, LUDWIG, Guerre (Krieg). Traduit de  l’ Allemand par C. Burghard, Ernest    

        Flammarion, 1929, p.332 * σφραγίδες ΣΤΟΑ ΜΠΕΝΕ ΜΠΕΡΙΘ ΑΡ.679 * 

       ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ* [και] I.O.B.B. SALONICA LODGE No 679

 

• NION [DE], FRANÇOIS, La Missionnaire. Roman, Paris, Ernest Flammarion, 1917, p.282, 8o, δεμένο * σφραγίδα I.O.B.B. SALONICA LODGE No 679 [αρ. εισαγωγής 1406]

• α.Théatre d’ Aristophane. Tome second, Paris, Ernest Flammarion, p.370, δεμένο [αριθ. εισαγωγής 1499].
• β.Théatre de Plaute. Traduction nouvelle accompagnée de notes par J. Nawudet, deuxième édition. Tome premier, a Paris, Chez Lefèvre, 1845, p.527, δεμένο, λείπει η σελίδα ψευδοτίτλου με τις σφραγίδες.
• γ. GARABAGNI, La mariée du Rosier – Fleuri, Paris, Le Livre Populaire, 1926. p.287, δεμένο.
• δ. Louise et Gabrielle, p.224, δεμένο, λείπουν οι σελίδες ψευδοτίτλου και τίτλου.
       Τα 4 βιβλία α – δ είναι δεμένα με τον ίδιο τρόπο: κόκκινη ράχη – πράσινα τα καπάκια και φέρουν στο κάτω μέρος της ράχης τα αρχικά BB της βιβλιοθήκης της Bene Berith.

9. Petit manuel du teinturier par Leopold Cassella & Cie. II. Laine. Soie. Mi-laine. Mi-soie. Deuxième édition, 1913, p.423 * σφραγίδα DINO FERNANDEZ & FILS, SALONIQUE 

Σημείωση: Μερικές φορές, σήμερα, παρουσιάζονται στην αγορά βιβλία, τα οποία προέρχονται από  προπολεμικές  εβραϊκές  ιδιωτικές  βιβλιοθήκες, καθώς και από  βιβλιοθήκες εβραϊκών συλλόγων ή ιδρυμάτων. Είναι, σχεδόν πάντα, στα γαλλικά και φέρουν την σφραγίδα ή κάποια άλλη ένδειξη της ιδιωτικής βιβλιοθήκης ή της  βιβλιοθήκης του Συλλόγου ή του Ιδρύματος στο οποίο, προηγουμένως,  ανήκαν. Συνήθως, όλα  είναι δεμένα και τα περισσότερα, από όσα έχω δει, σώζονται σε καλή κατάσταση. Προφανώς, τα «σήκωσαν» το 1943 και το 1944, από τους χώρους τους,  χριστιανοί πολίτες ή τα αγόρασαν, αργότερα, από εμπόρους και τα κράτησαν στις δικές τους βιβλιοθήκες μέχρι σήμερα – μέχρι και τα βιβλία αυτά   να μετακινηθούν  προς τα σημεία πωλήσεως παλαιών αντικειμένων. Τα βιβλία, όσα εσώθησαν εκείνη την εποχή, ακολούθησαν την κοινή τύχη όλων των εντύπων εκείνων των πολιτών, οι οποίοι τα επήραν, τότε, από τους χώρους των κατόχων τους: από τις οικίες, τα καταστήματα και τα ιδρύματα  των εβραίων. Πολλά εχάθησαν στην διαδρομή των τελευταίων 70 ετών και μερικά εσώθησαν.   Όπως θα γνωρίζετε, για πολλούς ανθρώπους, μία από τις οικειότερες σχέσεις τους είναι η επαφή – η εμπλοκή καλύτερα, την οποία έχουν με το σύνολον των βιβλίων της βιβλιοθήκης τους ή με τα περισσότερα από αυτά. Τα βιβλία επίσης των ιδρυμάτων ή των συλλόγων ζωντανεύουν από την χρήση, καθώς περνούν διαδοχικώς από τα χέρια των κατά σειρά αναγνωστών τους. Τα βιβλία παίρνουν ζωή, όσο είναι μαζί με τους ανθρώπους, οι οποίοι τα επέλεξαν και εφρόντισαν να πληρωθεί ο λόγος υπάρξεως ενός βιβλίου: να το διαβάσουν.

Το εδιάβασαν οι παλαιοί των κάτοχοι, μερικά ίσως περισσότερες από μία φορές, και σε κάποια σημεία πρέπει να σταμάτησαν την ανάγνωση και να το εκράτησαν ανοικτό μπροστά τους, χωρίς να προσέχουν, επηρεασμένοι από τις τελευταίες αράδες ή από τις τελευταίες σελίδες – ακολουθώντας τα βήματα της ηρωΐδας ή του ήρωα, άλλοτε ταυτιζόμενοι με αυτούς και άλλοτε τροποποιώντας, όσα στοιχεία του χαρακτήρα τους δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή να αποδεχθούν.

 Μερικά από τα βιβλία των εβραίων εσώθησαν και μένουν ως μικρά τεκμήρια, τα οποία έφτασαν, φέροντας τα σημάδια τους, μέχρι τις ημέρες μας. Τα συγκεντρώνω με έναν ιδιαιτέρως τρυφερό τρόπο και σκέφτομαι, πως τα βιβλία αυτά είναι, εκτός των άλλων, οι έντυπες υπενθυμίσεις μίας αδιανόητης σειράς συμπεριφορών θανάτου, απέναντι στους αρχικούς κατόχους των και, ταυτοχρόνως, αυτά τα ίδια δεν παύουν και σήμερα να αποτελούν κτήματα ανθρώπων, οι οποίοι σε βραχύ χρονικό διάστημα έχασαν τα πάντα, πριν να τους αφαιρέσουν και την ίδια την ζωή τους. Στις σελίδες τους κρατούν, περισσότερο και από το κείμενο, κάτι από την παρουσία εκείνων των ανθρώπων, των κατόχων τους, οι οποίοι δεν τα αποχωρίσθηκαν με την θέλησή τους, αλλά αναγκάστηκαν να τα αφήσουν πίσω στους χώρους τους μαζί με τα άλλα υπάρχοντά τους, πριν από το ταξίδι του μαύρου 1943. 

Υ.Γ.

Στην σειρά με την επισήμανση Σπαράγματα/Fragments θα παρουσιάζονται,   όσα μεμονωμένα στοιχεία  ευρίσκονται και αναφέρονται στους εβραίους, πριν αυτά  κλειστούν στο αρχείο – σε ένα φάκελο - και  παραμείνουν εκεί, για απροσδιόριστο χρόνο, στο μέλλον. Η δημοσίευσή τους εδώ,  σημαίνει ότι μπορεί να τα δει και να τα χρησιμοποιήσει ελεύθερα, όποιος θέλει.