Πέμπτη 10 Ιανουαρίου 2019

Γερμανικά ποίμνια» στο νομό Καστοριάς κατά τους κατοχικούς μήνες Ιούλιο και Αύγουστο 1944. * Flocks of sheep used to feed the German occupation forces in the prefecture of Kastoria during July/August 1944



Κείμενο: 
Χρήστος Καββαδάς,
Ζωή Πολυζοπούλου


C:\Users\XRISTOS\Pictures\6570.jpg

Εικόνα 1. Απόδειξις πληρωμής δρ.7.000.000, εν Καστορία τη 22 Ιουλίου 1944.

Επιλέγοντας υλικό από το αρχείον Νέστορος Καββαδά για μία δεύτερη μελέτη σχετική με την παρουσία των Εβραίων στη Καστοριά, εντοπίσαμε δύο μικρές σειρές εγγράφων τα οποία θεωρήσαμε ότι είναι καλόν να δημοσιευτούν προηγουμένως εδώ. Η πρώτη είναι  οι «αποδείξεις πληρωμών» των εργασθέντων ως βοσκών στα γερμανικά ποίμνια ενώ η δεύτερη, που θα ακολουθήσει, περιλαμβάνει μερικά έγγραφα τα οποία αναφέρονται στο Δημοτικόν Ωδείον της πόλεως.

Σε ένα γραμμένο και διπλωμένο φύλλο καταστίχου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σαν «φάκελος», σημειώνεται στο πλάι με κόκκινο μολύβι: «Φάκελλος βοσκών». Μέσα σε αυτόν, ευρέθησαν οι σχετικές «αποδείξεις πληρωμής» των δικαιούχων κτηνοτρόφων.

Η κάθε απόδειξη δημιουργήθηκε από ένα κομμάτι χαρτιού επάνω στο οποίο ο αρμόδιος υπάλληλος αποτύπωσε το σταθερό τμήμα μιας ειδικής σφραγίδας  – κείμενο - και εν συνεχεία ο ίδιος συμπλήρωσε τα στοιχεία της συγκεκριμένης κάθε φοράς συναλλαγής

ΟΙ διασωθείσες αποδείξεις φέρουν, στο επάνω περιθώριό τους, αρίθμηση με μολύβι ή μελάνι, η οποία περιλαμβάνεται ανάμεσα στους αριθμούς 38 και 127 (χωρίς να καλύπτεται το σύνολον των περιεχομένων αριθμών)  και – όλες, εκτός από μία - αναφέρονται στο διάστημα από 6 Ιουλίου έως 25 Αυγούστου 1944: καλύπτουν δηλαδή, περίπου τους δύο τελευταίους μήνες της γερμανικής κατοχής στην Καστοριά. Οι περισσότερες από αυτές αφορούν την πληρωμή «βοσκών των γερμανικών ποιμνίων», εντοπίων πολιτών δηλαδή, που εφύλαξαν (και βόσκησαν) ποίμνια των γερμανικών αρχών του νομού.

Στη πρώτη από αυτές [αριθ.38] σημειώνεται: «Απόδειξις πληρωμής δρ. 7.000.000. Ο υπογεγραμμένος Κωνσταντίνος Σ. έλαβον παρά του [Ταμείου του Δήμου] δια 7 ημερομίσθια μου εις την βοσκήν των γερμανικών ποιμνίων δραχμές επτά εκατομμύρια. Εν Καστορία τη 22 Ιουλίου 1944.». Οι επόμενες (και συνεχόμενες) έως και την υπ’ αριθ. 48 δεν αναφέρουν την αιτιολογία της καταβολής ποσού αλλά δύο από τους δικαιούχους  θα πληρωθούν και αυτοί, μερικές ημέρες αργότερα, δια την βοσκή των γερμανικών ποιμνίων. Επομένως, οι αναφερόμενοι σε αυτές δικαιούχοι αποζημιώθηκαν επειδή εργάστηκαν ως βοσκοί των γερμανικών ποιμνίων.
Ακολούθως παρεμβάλλονται 3 αποδείξεις  με τα οδοιπορικά έξοδα τα οποία έλαβαν 3 επίσημα πρόσωπα της πόλεως για την μετάβασή τους στη Θεσσαλονίκη [μητροπολίτης, δήμαρχος, νομαρχών διευθυντής ή διευθυντής νομαρχίας (;)].
Με την υπ΄αριθ.96 εξοφλείται δικαιούχος «δια αξίαν 52½ οκάδων άρτου δια τους ποιμένας των Γερμ. ποιμνίων από 24-7 μέχρι 6-8-44».
Με την υπ’ αριθ.97 αποζημιώνεται δικαιούχος «δια την αξίαν δέκα σαρώθρων προς χρήσιν των Γερμανικών αρχών Κατοχής». Με την υπ’ αριθ. 109 απόδειξη εξοφλείται ο Παναγιώτης Ω. για το «αντίτιμον  μιας οκάς και ¼ κρέατος δια το γεύμα προς τον Γερμανόν Φρούραρχον». Με τις αποδείξεις υπ΄ αριθ. 104 και 124 καταβάλλεται το αναφερόμενο σε αυτές ποσό «δια αντίτιμον άρτου βοσκών γερμανικών ποιμνίων». Με δύο αποδείξεις πληρώνεται ο Κοσμάς Α. «δια…την μεταφοράν γάλακτος του Γερμανικού Φρουραρχείου», «δια της λέμβου» του - όπως διευκρινίζεται στην δεύτερη από αυτές. Τέλος, σε δύο αποδείξεις σημειώνεται το βοήθημα το οποίον δίδεται σε δύο δικαιούχους δημότες, έναν άνδρα και μία γυναίκα αντιστοίχως.
Σε μερικές από τις  αποδείξεις σημειώνεται η υπηρεσία η οποία καταβάλλει τα ποσά και αυτή είναι το Ταμείον του Δήμου [Καστορίας] – το ίδιο ταμείο εκτιμούμε ότι εξοφλεί και τις αποδείξεις στις οποίες δεν συμπληρώνεται το σχετικό πεδίο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο υψηλός αριθμός των απασχολουμένων στην φύλαξη και βόσκηση των γερμανικών ποιμνίων:  5 βοσκοί εργάζονται καθ’ όλο το δίμηνο διάστημα [6/7 έως 26/8] στο οποίο αναφέρονται οι αποδείξεις πληρωμών και 3 κατά το διάστημα ενός μηνός [ή περισσότερο], συγκεκριμένα από τις 6/7 έως τις 5/8 (δύο περιπτώσεις) και  από τις 6/7 έως τις 14/8 (μία περίπτωση). Σε αυτούς προστίθενται 5 βοσκοί οι οποίοι εργάστηκαν από 16 έως 24 ημερομίσθια ο καθένας κατά το διάστημα 6 έως 29 Ιουλίου 1944 και ακόμη 6 που εργάστηκαν 12 ημέρες τον ίδιο μήνα. Ο σημαντικός αριθμός των βοσκών σημαίνει ότι θα ήταν, αντιστοίχως, μεγάλος και ο αριθμός των ζώων που περιλαμβάνονταν στα γερμανικά ποίμνια είτε αυτά αποτελούσαν ανεξάρτητα «τμήματα», είτε είχαν προσκολληθεί στα ποίμνια των αναφερομένων στις αποδείξεις κτηνοτρόφων – βοσκών της περιοχής. Όπως μάλιστα προκύπτει από την κατάσταση των αποδείξεων πληρωμών περισσότεροι ήταν οι βοσκοί (και οι ημέρες που εργάστηκαν) τον μήνα Ιούλιο από αυτούς του Αυγούστου 1944. Το τελευταίο αυτό πρέπει να έχει σχέση με το γεγονός ότι οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να αποχωρήσουν από την Καστοριά (και από την Ελλάδα) και πλέον δεν θα είχαν την ανάγκη των τοπικών ποιμνίων.         
Τα γερμανικά ποίμνια – ίσως, κυρίως, ποίμνια προβάτων – είχαν σχηματιστεί ή από κατασχέσεις ζώων που έλαβαν χώρα σε βάρος των κτηνοτρόφων του νομού ή από αγορές, τη δαπάνη των οποίων είχε καταβάλει υποχρεωτικά ο δήμος Καστορίας. Από τις αποδείξεις προκύπτει, επίσης, ότι ο βοσκός Κοσμάς Α. μεταφέρει γάλα, προφανώς από τους χώρους βοσκήσεως, προς το γερμανικό φρουραρχείο σε δύο περιόδους: κατά το διάστημα 11 ημερών [από 12 έως 22 Ιουλίου] και 4 ημερών εντός του πρώτου δεκαημέρου του Αυγούστου. Επομένως, ο κατακτητής εξασφάλισε τις ανάγκες του σε κρέας και γάλα, από την δημιουργία, με τον τρόπο που αναφέραμε παραπάνω,  των «γερμανικών ποιμνίων».
Το ημερομίσθιον κάθε ποιμένος ήταν 1.000.000 μέχρι την 19η Αυγούστου και εν συνεχεία αναπροσαρμόσθηκε, σχετικώς, και  από την 20ήν Αυγούστου ορίσθηκε στο ποσόν των 3.000.000 δραχμών. Γλίσχρα αμείβονταν οι απασχολούμενοι άνδρες· οι ραγδαίες αυξήσεις τιμών, κυρίως κατά το τελευταίο διάστημα της κατοχής, δεν επιτρέπουν να έχουμε έναν ασφαλή τρόπο εκτιμήσεως του ημερομισθίου σε σύγκριση με την τιμήν ενός βασικού προϊόντος διατροφής, όπως είναι επί παραδείγματι ο άρτος. Υπολογίζοντας – κατ’ ανάγκην - την μέση τιμή των 52.5 οκάδων κατά το διάστημα 24/7-6/8 διαπιστώνουμε ότι η τιμή οκάδος ανέρχεται σε 530.000 δρχ., επομένως  το ημερομίσθιο του βοσκού ανερχόμενο αυτό το διάστημα σε ένα εκατομμύριο, αντιστοιχεί στην αξία 2 οκάδων, περίπου, άρτου. Στο τέλος του Αυγούστου η μέση τιμή οκάδος άρτου θα ανέλθει στα 2.353.000 δρχ. περίπου και το ημερομίσθιο των 3 εκ. θα αντιστοιχεί σε λίγο περισσότερο από μία οκά άρτου. Για τους ποιμένες, μεγαλύτερη αξία από την αμοιβή τους (σε πληθωριστικά κατοχικά χαρτονομίσματα), αποτέλεσε η εξασφάλιση του καθημερινού τους άρτου, όπως φαίνεται από τις αντίστοιχες αποδείξεις πληρωμών - υπ’ αριθ.96, 104 και 124 - δυνατότητα την οποία τους παρείχε, ακριβώς, η εργασία τους στη φύλαξη και βόσκηση των γερμανικών ποιμνίων.
Συνολικά σε 68  αποδείξεις - καθώς προκύπτει από την δημοσιευόμενη παρακάτω κατάσταση - καταγράφονται τα ονοματεπώνυμα 38 ποιμένων, οι ημέρες εργασίας τους και τα ποσά τα οποία κατεβλήθησαν σε αυτούς από τον Δήμο Καστορίας.
Θεωρούμε ότι κανείς δεν θα μπορούσε τότε – και περισσότερο σήμερα – να καταλογίσει το παραμικρό σε βάρος όσων εργάστηκαν στα ποίμνια. Άλλωστε οι βοσκοί συμφώνησαν με την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου και από αυτήν ελάμβαναν την ημερήσια αντιμισθία τους. Προτιμήσαμε όμως να μην δημοσιεύσουμε τα πλήρη ονοματεπώνυμα γιατί το ενδιαφέρον σήμερα, κατά την γνώμη μας, εστιάζεται στο γεγονός καθαυτό και όχι στο ποια ήταν τα συγκεκριμένα πρόσωπα τα οποία, τότε, εργάσθηκαν κάτω από εξαιρετικά δύσκολες και αδιευκρίνιστες (ακόμη)  συνθήκες, ως βοσκοί των «γερμανικών ποιμνίων».
Στη Θεσσαλονίκη, από τις πρώτες ημέρες της κατοχής, δημιουργήθηκε και στελεχώθηκε με υπαλλήλους του δήμου  η ειδική (δημοτική) Υπηρεσία εξυπηρετήσεως Αρχών Κατοχής, η οποία ήταν υποχρεωμένη να εκτελεί το πλήθος των απαιτήσεων όλων των στρατιωτικών μονάδων της περιοχής.  Στη Καστοριά, πολύ πιθανόν, την εξυπηρέτηση των αρχών κατοχής διεκπεραίωναν οι ίδιες εκείνες υπηρεσίες του δήμου, οι οποίες ρύθμιζαν και τις τρέχουσες δημοτικές υποθέσεις.
Το Ταμείον του Δήμου θα αποζημιώσει τους 38 συνολικά δικαιούχους ποιμένες  που αναφέρονται στις 68 αποδείξεις, όπως εξάλλου θα καταβάλει τις δαπάνες για την μεταφορά του γάλακτος και την προμήθεια άρτου προς τους ποιμένες, επίσης και τα απαιτούμενα ποσά για την αγορά ασβέστη και σαρώθρων «προς χρήσιν των Γερμανικών αρχών Κατοχής»· το Ταμείο επίσης θα αποδώσει τα οδοιπορικά στους 3 επισήμους αλλά και τα βοηθήματα στους δύο - προφανώς αναξιοπαθούντες - δημότες της πόλεως.



C:\Users\XRISTOS\Pictures\6576.jpg

Εικόνα 2. «Κατάστασις πληρωμής …δικαιούχου δι’ εργασίαν προσφερθείσαν υπ’ αυτού προς τας Γερμανικάς Αρχάς Κατοχής, εν Καστορία, 28 Δεκεμβρίου 1943».

Εκτός του «Φακέλλου Βοσκών» εντοπίσαμε,   στο αρχείο Νέστορος Καββαδά, 3 «Καταστάσεις πληρωμής …δικαιούχου/-χων δι’ εργασίαν προσφερθείσαν …προς τας Γερμανικάς αρχάς κατοχής». Στη πρώτη αναφέρεται ως αιτία πληρωμής το «καθάρισμα 2 καπνοδόχων του Γερμανικού Στρατώνος (αποθήκη Επιστρατεύσεως)», στη δεύτερη η «αμοιβή μιας κλειδαργιάς και η κατασκευή ενός κλείθρου του Γ’ Δημοτικού Σχολείου χρησιμοποιουμένου υπό των Γερμανικών Στρατευμάτων Κατοχής» και στην τρίτη η δαπάνη «δια τοποθέτηση 2 θερμαστρών – δια κατασκευήν 3 θερμαστροσωλήνων και μιας γωνίας…- [και] δια την αξίαν ημισείας οκάς καρφοβελονών…».
Παρ’ όλον ότι τα παραπάνω στοιχεία είναι ποσοτικώς περιορισμένα, εν τούτοις προδιαγράφουν και για το νομό Καστοριάς μία κατάσταση όμοια με εκείνη που είναι γνωστόν ότι διαμορφώθηκε, εξ αιτίας της γερμανικής κατοχής, σε ένα μεγάλο νομό  (επί παραδείγματι της Θεσσαλονίκης) – κατάσταση, η οποία υπήρξε (και για τις δύο αυτές περιοχές) το ίδιο εξουθενωτική σε ό,τι αφορά τις οικονομικές και τις εν γένει υλικές ζημίες τις οποίες υπέστησαν καθώς, οι κατακτητές, κατά τρόπο συστηματικό, τις απομύζησαν από την πρώτη έως την τελευταία ημέρα της εξουσίας τους. Βεβαίως οι υλικές επιπτώσεις  έπονται των καταστροφών σε ανθρώπινο δυναμικό τις οποίες επέφεραν οι κατακτητές στους δύο νομούς: η Κλεισούρα υπάγεται στο νομό Καστοριάς και ο Χορτιάτης στο νομό Θεσσαλονίκης. Αλλά ακόμη, κοινή υπήρξε και η μοίρα των δύο σπουδαίων εβραϊκών κοινοτήτων Καστοριάς και Θεσσαλονίκης, οι οποίες εξολοθρεύτηκαν, σχεδόν ολοσχερώς, από τους Γερμανούς κατά την εκτόπισή τους στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως της Κεντρικής Ευρώπης.

Κατάσταση «Αποδείξεων πληρωμής»


ονοματεπώνυμο
ημερομηνία πληρωμής
ημερο
μίσθια
διάστημα εργασίας
αιτία πληρωμής
ποσό πληρωμής
38
ΚΩΝ/ΝΟΣ Σ.
22/7/1944


Βοσκή ποιμνίων
7000000
39
ΧΡΗΣΤΟΣ Ρ.
22/7/1944



12000000
40
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Α.
22/7/1944



12000000
41
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Α.
22/7/1944


[ΒΟΣΚΟΣ=64]
12000000
42
ΖΗΣΗΣ Α.
22/7/1944



12000000
43
ΧΡΗΣΤΟΣ Ρ.
22/7/1944



12000000
44
ΑΛΕΞΙΟΣ Ε.
22/7/1944



12000000
45
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ρ.
22/7/1944



12000000
46
ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Ο.
22/7/1944



12000000
47
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ω.
22/7/1944



12000000
48
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α.
22/7/1944


[ΒΟΣΚΟΣ=78]
12000000
49
Μ. ΤΣΑΚΙΡΗΣ
22/7/1944


οδοιπορικά έξοδα
200000000
50
Γ. ΒΟΥΪΤΣΗΣ
22/7/1944


οδοιπορικά έξοδα
200000000
51
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ
22/7/1944


οδοιπορικά έξοδα
200000000
52
ΠΕΤΡΟΣ Π.
25/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
53
ΣΤΕΡΓΙΟΣ Α.
25/7/1944
12

Βοσκή ποιμνίων
12000000
54
ΑΡΓΥΡΙΟΣ Α.
26/7/1944
12
6-17/7/44
Βοσκή ποιμνίων
12000000
55
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Σ.
27/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
56
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο.
27/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
57
ΜΙΧΑΗΛ Π.
27/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
58
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ο.
26/7/1944
4
7-10/7/44
Βοσκή ποιμνίων
4000000
59
ΛΑΜΠΡΟΣ Λ.
26/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
60
ΙΩΑΝΝΗΣ Α.
26/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
61
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α.
26/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
62
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ω.
27/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
63
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ο.
27/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
64
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Α.
27/7/1944
5
11-15/7/44
Βοσκή ποιμνίων
5000000
65
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Κ.
27/7/1944
14
6-19/7/44
Βοσκή ποιμνίων
14000000
66
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο.
27/7/1944
7
6-12/7/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
67
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ε.
27/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
68
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Σ.
27/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
69
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ω.
27/7/1944
17
6-22/7/44
Βοσκή ποιμνίων
17000000
70
ΚΩΝ/ΝΟΣ Ο.
29/7/1944
6
23-28/7/44
Βοσκή ποιμνίων
6000000
71
ΛΑΜΠΡΟΣ Λ.
29/7/1944
7
23-29/7/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
72
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Σ.
29/7/1944
7
23-29/7/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
73
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α.
29/7/1944
7
23-29/7/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
74
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ε.
29/7/1944
7


7000000
75
ΙΩΑΝΝΗΣ Α.
29/7/1944
7
23-29/7/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
76
ΠΕΤΡΟΣ Π.
29/7/1944
6
23-28/7/44
Βοσκή ποιμνίων
6000000
77
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ο.
29/7/1944


40 οκάδες ασβέστη
60000000
78
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α.
1/8/1944
5
9-13/7/44
Βοσκή ποιμνίων
5000000
79
ΙΩΑΝΝΗΣ Ζ.
3/8/1944
5

φύλαξη προβάτων
5000000
80
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Α.
22/7/1944
7

Βοσκή ποιμνίων
7000000
81
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Α.
23/7/1944
10

Βοσκή προβάτων
10000000
82
ΚΟΣΜΑΣ Α.
27/7/1944
11
12-22/7/44
Μεταφορά γάλακτος
11000000
83
ΚΟΣΜΑΣ Α.
29/7/1944
5
23-27/7/44
Βοσκή ποιμνίων
5000000
85
ΠΑΝΤΕΛΗΣ Α.
5/8/1944
10

Βοσκή προβάτων
10000000
86
ΘΩΜΑΣ Α.
5/8/1944
15
6-21/7/44
Βοσκή ποιμνίων
15000000
87
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο.
29/7/1944
7
23-29/7/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
88
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο.
5/8/1944
7
30/7-5/8/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
89
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α.
5/8/1944
7
30/7-5/8/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
90
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ε.
5/8/1944
7
30/7-5/8/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
91
ΛΑΜΠΡΟΣ Λ.
5/8/1944
7
30/7-5/8/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
92
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Σ.
5/8/1944
7
30/7-5/8/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
93
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Σ.
7/8/1944
14

[ΠΟΙΜΗΝ=55]
14000000
94
ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ Ι.
8/8/1944
7

Βοσκή ποιμνίων
7000000
96
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Τ.
6/8/1944

24/7-6/8/44
52,5 οκάδες άρτου
27825000
97
ΜΙΚΗΣ Η.
8/8/1944


10 σάρωθρα
54000000
98
ΧΡΗΣΤΟΣ Π.
8/8/1944
5
06-10/7/44
Βοσκή ποιμνίων
5000000
99
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ο.
29/7/1944
7
23-29/07/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
100
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ο.
9/8/1944
7
30/7-5/8/44
Βοσκή ποιμνίων
7000000
101
ΚΟΣΜΑΣ Α.
10/8/1944
4

Μεταφορά γάλακτος δια λέμβου
4000000
102
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Σ.
19/8/1944
14

Βοσκή ποιμνίων
14000000
103
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ε.
19/8/1944
14

[Βοσκή ποιμνίων =90]
14000000
104
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Τ.
21/8/1944

10-21/8/44
Αντίτιμον άρτου
24000000
106
ΙΩΑΝΝΗΣ Ε.
23/8/1944
8

Βοσκή ποιμνίων
8000000
107
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Σ.
23/8/1944
14

Βοσκή ποιμνίων
14000000
108
ΕΥΘΥΜΙΟΣ Ζ.
24/8/1944
8
12-19/8/44
Βοσκή ποιμνίων
8000000
109
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ω.
19/6/1944


1,25 οκά κρέατος
5200000
111
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Α.
25/8/1944
24

Βοσκή προβάτων
24000000
112
ΛΑΜΠΡΟΣ Λ.
26/8/1944
9
6-14/8/44
Βοσκή ποιμνίων
9000000
113
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Σ.
26/8/1944
7
20-26/8/44
Βοσκή ποιμνίων
21000000
114
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Σ.
26/8/1944
7
20-26/8/44
Βοσκή ποιμνίων
21000000
115
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ε.
26/8/1944
7
20-26/8/44
Βοσκή ποιμνίων
21000000
116
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο.
26/8/1944
21

Βοσκή ποιμνίων
35000000
122
ΕΥΘΥΜΙΟΣ Ζ.
26/8/1944
7
20-26/8/44
Βοσκή ποιμνίων
21000000
123
ΙΩΑΝΝΗΣ Ε.
26/8/1944
7
20-26/8/44
Βοσκή ποιμνίων
21000000
124
ΣΤΕΡΓΙΟΣ Τ.
2/9/1944


42 οκάδες + 200 δράμια άρτου
100000000
125
ΣΩΤΗΡΙΟΣ Ι.
28/8/1944


Βοήθημα
25000000
126
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Σ.
2/9/1944
7

Βοσκή προβάτων
21000000
127
ΚΥΡΙΑΚΟΥΛΑ Α.
25/8/1944


Βοήθημα
25000000

Εικόνα 3. Κατάσταση του συνόλου των αποδείξεων πληρωμής που ευρέθησαν μέσα στον «Φάκελο βοσκών», Ιούλιος και Αύγουστος 1944 [εκτός από δύο].

Υστερόγραφο. Είχαμε τελειώσει το μικρό κείμενο όταν εντοπίσθηκε η φωτογραφία που δημοσιεύεται παρακάτω, στο τέλος της μελέτης. Την προ-δημοσιεύσαμε στο διαδίκτυο και στη σελίδα «Παλιές φωτογραφίες της Καστοριάς». Από τα σχόλια προέκυψε, εν τέλει,  ότι είναι πράγματι φωτογραφία της Καστοριάς. Επί πλέον, δύο μέλη της ομάδος σημείωσαν δύο ενδιαφέρουσες πληροφορίες: ο κ Babis Papathanasiou ότι «Τα πρόβατα [στη φωτογραφία] βόσκουν εκεί που κάποτε ήταν οι μπαξέδες και το έλος του Χασάν κατή» και η κ. Zwh Xatzimaga ότι «υπήρχαν και άλλα πρόβατα κατά το έτος 1956 τα οποία βοσκούσανε στον Προφήτη Ηλία». Η φωτογραφία είναι νεότερη, ίσως,  κατά μία δεκαετία τουλάχιστον από τον χρόνο της δημιουργίας των ποιμνίων κατά τη διάρκεια της Κατοχής και βεβαίως δεν έχει άμεση σχέση με το θέμα της μελέτης μας. Εν τούτοις συγκρατεί μια εικόνα που σίγουρα μοιάζει με εκείνη των «γερμανικών ποιμνίων» και γι’ αυτό την δημοσιεύουμε εδώ, στο τέλος του κειμένου.  

C:\Users\XRISTOS\Pictures\6579.jpg

Εικόνα 4. Τοπική Διοίκησις – Παράρτημα Καστορίας, Βεβαίωσις: η αναφερομένη μονάδα δικαιούται να παραλάβει πέντε σάρωθρα.[εγκρίνεται από την Περιφερειακή διοίκηση Φλωρίνης – Παράρτημα], 7-8-1944. Τελικώς αγοράστηκαν 10 σάρωθρα, με δαπάνη του Δήμου, και παραδόθηκαν «προς χρήσιν των Γερμανικών αρχών Κατοχής».  


C:\Users\XRISTOS\Pictures\6580.jpg

Εικόνα 4α. Απόδειξις πληρωμής «δια την αξίαν δέκα σαρώθρων προς χρήσιν των Γερμανικών αρχών Κατοχής, 8 Αυγούστου 1944».


C:\Users\XRISTOS\Pictures\6593.jpg

Εικόνα 5. Απόδειξη πληρωμής για ποσότητα άρτου «χορηγηθέντος εις τους ποιμένας των Γερμανικών Ποιμνίων, 2 Σεπτεμβρίου 1944».

C:\Users\XRISTOS\Pictures\6583.jpg
Εικόνα 6. Καστοριά: πρόβατα βόσκουν σε περιοχή της πόλεως