Εικόνα 1: Το πρώτο φύλλο του Πίνακα – με την ένδειξη «α» στην επάνω δεξιά γωνία..
1. «Ποιήματα 1950-1955.- Χάρισα στους εξής:…»
2. “Ντίνος Χριστιανόπουλος, Ποιήματα 1950-1955, Θεσσαλονίκη, 1957. Σχ.24,7Χ16,8. Περιέχονται οι συλλογές «Εποχή των ισχνών αγελάδων» (12 ποιήματα) και «Ξένα γόνατα …» (18 ποιήματα). Από την έκδοση αυτή αρχίζει η μόνιμη συνεργασία μου με τον καλλιτέχνη Κάρολο Τσίζεκ και τον τυπογράφο Νίκο Χρ. Νικολαΐδη. Επιμέλεια και εξώφυλλο Κάρολου Τσίζεκ. Τυπώθηκε στο τυπογραφείο Ν. Νικολαΐδη τον Φεβρουάριο του 1957 σε 750 αντίτυπα και κυκλοφόρησε στις 6.3.1957. Έξοδα: 5.000 δρχ. Τιμή τεύχους δρχ. 20.”.
Στον αρχείο Νέστορος Καββαδά υπάρχουν δύο κείμενα τα οποία αναφέρονται στη συλλογή του Ντίνου Χριστιανόπουλου, «Ποιήματα 1950-1955». Στο πρώτο, δύο φύλλα χειρόγραφα, ο ποιητής σημειώνει τα ονοματεπώνυμα εκείνων στους οποίους απέστειλε, ως δώρο, την συγκεκριμένη έκδοση, [εφεξής Πίνακας]. Το δεύτερο, σε φωτοτυπία, περιλαμβάνει τις εκδόσεις του ποιητή από το 1945 έως το 1973, γραμμένες από τον ίδιο από τον Ιούλιο του 2008 και μετά, [εφ. Κατάλογος]. Από το δεύτερο κείμενο αντέγραψα το απόσπασμα που αναφέρεται στα «Ποιήματα 1950-1955» και από το πρώτο, τους παραλήπτες της συλλογής. Άλλαξα την σειρά με την οποία αναγράφονται τα ονοματεπώνυμα και προτίμησα την ονομαστική των ονομάτων από την αιτιατική που χρησιμοποιεί, ορθώς, στο κείμενό του ο Χριστιανόπουλος.
Σύμφωνα με τον Πίνακα έλαβαν αντίτυπο της συλλογής οι παρακάτω:
1. Θεσσαλονικείς λογοτέχνες: Νίκος Μπακόλας, Γ.Θ. Βαφόπουλος, Κ. Τσίζεκ [6], Νίκος – Αλέξης Ασλάνογλου, Φαίδων Πολίτης, Τόλης Καζαντζής, Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ηλίας Πετρόπουλος, Μαν. Αναγνωστάκης, Λούλα Αναγνωστάκη, Γ. Δέλιος, Ν.Γ. Πεντζίκης, Γ. Θέμελης, Π. Ωρολογάς, Πάνος Θασίτης, Ηλ. Κατσόγιαννης, Μπ. Νίντας, Γ. Κιτσόπουλος, Γ. Ιωάννου, Ζωή Καρέλλη, Τριαντ. Δ. Πίττας, Γ.Κ. Ζωγραφάκης, Γ. Τσιτσιμπίκος, Παρ. Μηλιόπουλος, Κρ. Πολίτης
2. Άλλοι Έλληνες λογοτέχνες: Αλ. Μπάρας, Γ. Δάλλας, Δημήτρης Παπαδίτσας, Αντ. Σαμαράκης, Τάκης Σινόπουλος, Άρης Δικταίος, Ελ. Βακαλό, Τάκης Παπατζώνης, Γ. Γεραλής, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Νίκος και Ρίτα Παπά, Μελισάνθη, Γ. Κότσιρας, Οδ. Ελύτης, Μ. Δημάκης, Νικηφ. Βρεττάκος, Μελής Νικολαΐδης, Τάσος Παππάς, Γ. Πιερίδης, Γ. Ρίτσος, Μίλτος Σαχτούρης, Γ. Σφακιανάκης, Κ. Κουλουφάκος, Γ. Σεφέρης, Δ. Δούκαρης, Μιχ. Κατσαρός, Π. Πρεβελάκης, Μάγια Δρόσου, Ροζέ και Τατιάνα Μιλλιέξ, Ι. Δεπούντης, Σωκράτης Καψάσκης [και σκηνοθέτης], Λ. Ραφτόπουλος, Λουκάς Θεοδωρακόπουλος, Τάκης Γιαννόπουλος, Στ. Βαβούρης, Μαν. Γιαλουράκης, Χριστόφ. Μηλιώνης, Νέλλη Παπαγιαννάκη, Αστ. Κοββατζής, Χρ. Λεβάντας.
3. Κριτικοί - εκδότες: Μιχ. Περάνθης, Αλκ. Θρύλος, Αλ. Αργυρίου, Η.Ν. Αποστολίδης, Α. Καραντώνης, Mario Vitti, Kimon Friar, Άγ. Φουριώτης, Αιμ. Χουρμούζιος, Π. Χάρης, Γ. Κ. Κατσίμπαλης, Τ. Μαλάνος, Β. Βαρίκας, Παν. Μουλάς, Π. Σ. Σπανδωνίδης, Π. Ωρολογάς [κυρίως δημοσιογράφος], Μ. Λεοντάρης (Λαμπρίδης) – [Μανόλης Λαμπρίδης, ψευδώνυμο του Μανόλη Λεοντάρη], Κ. Μαρινάκης [εκδότης του περιοδικού Μακεδονικά Γράμματα στη δεύτερη περίοδο της εκδόσεώς του, 1944-1952].
4. Καθηγητές μέσης εκπαιδεύσεως: Β. Χατζηανδρέου, καθηγητής Μιχαλόπουλος [Γεώργιος, φιλόλογος1], Ιω. Ξηροτύρης, διευθυντής του Πειραματικού κατά το διάστημα 1941-1962, Κ. Μπότσογλου [φιλόλογος2], Λ. Παραράς3, Ηλ. Σπυρόπουλος [φιλόλογος4].
5. Απόφοιτοι του Πειραματικού: Τον Οκτώβριο του 1953 κυκλοφορεί ο «Πυρσός», όργανο του Συλλόγου Αποφοίτων του Πειραματικού Σχολείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τον οποίον διευθύνει συντακτική επιτροπή. Από το δεύτερο φύλλο του, στην έκδοση συμμετέχει ενεργά και ο Ντ. Χριστιανόπουλος. Μαζί με τον Νίκο-Αλέξη Ασλάνογλου, καθορίζουν την ύλη του περιοδικού και διαμορφώνουν τον χαρακτήρα και την ποιότητα του εντύπου. Μαζί τους μία σειρά νέων, οι οποίοι δημοσιεύουν στο περιοδικό - από αυτούς, σύμφωνα με τον Πίνακα, παρέλαβαν αντίτυπο της εκδόσεως οι παρακάτω: Μ. Μαρωνίτης, Γιάννης Μέλφος, Στ. Θεοφανίδης, Κ. Τσόχας, Λ. Βαζάκας, Ελ. Καλλιγέρης, Γ. Παπαράλλης, Τ. Παυλίδης, Γιάννης Μπαμπατζάνης και Γ. Σερεμέτης5 [Δημ. Σερεμέτης].
6. Καθηγητές Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: [Δ.Ν. Μαρωνίτης6], Ι.Θ. Κακριδής, Στ. Καψωμένος, Λ. Πολίτης, Εμ. Κριαράς, Ν. Ανδριώτης, Αγ. Τσοπανάκης, Κ. Μητσάκης, Β. Άτσαλος, Β. Λαούρδας, Κ. Δεσποτόπουλος, Αντ. Μυστακίδης [ποιητής – φιλόλογος – μεταφραστής], Χρ. Φράγκος.
7. Ζωγράφοι: Γ. Παραλής, Ν. Σαχίνης, Χρ. Λεφάκης, Γιάννης Σβορώνος, Γ. Τσαρούχης, Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Σούλα Πιτέρη, Γιάννης Μιχαηλίδης, Μαρίνος Παπάζογλου [και διακοσμητής], Στ. Κατσαμπής [και μεταφραστής], Κ. Ρουτσώνης7.
8. Ηθοποιοί-σκηνοθέτες: Κ. Ματσακάς, Γ. Μοσχίδης, Θάνος Αρώνης, Μ. Λυγίζος [και ποιητής κ.ά.], Λουκάς Σκιπητάρης, Γ. Μετσιόλης [και συγγραφέας], Μπ. Γιωτόπουλος.
9. Συμφοιτήτριες, συνάδελφοι ή φίλες του Ντ. Χρ.: Γ. Ρεπάνης (Νατάσα8), Θωμαΐτσα, Ναυσικά [Ν. Κατάκη, συνάδελφός του ποιητή στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, μετέπειτα Ν. Πετροπούλου – σύζυγος του Ηλία Πετρόπουλου], Αύρα (φίλη της Καίτης), Αμαλία, Ζωζώ (Σταυράκβεη), Λίτσα [την αναφέρει ως «Λίτσα μας»], Ζούζη Οικονομοπούλου [φιλόλογος, καθηγήτρια στη Βαλαγιάννη], Καίτη Κουπατσάρη [καθηγήτρια], Ρίτσα Γεωργούλα [φιλόλογος], Στέλλα Μαραγκουδάκη [φιλόλογος], Αθηνά Βαφειάδου [συνάδελφός του, υπάλληλος της Δημοτικής βιβλιοθήκης Θεσσαλονίκης].
10. Φίλοι: α) της περιόδου της στρατιωτικής του θητείας. Ο Χριστιανόπουλος παρουσιάστηκε στο ΚΕΝ Κορίνθου στις 15 Ιανουαρίου 1955 και απολύθηκε από το στρατό στις 6 Σεπτεμβρίου 1956. Μνήμες από την θητεία του αυτή αφηγήθηκε ο ίδιος στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ3, στον 9,58, και από τη σειρά των σχετικών με το θέμα εκπομπών προέκυψε το βιβλίο του «Εγώ, φαντάρος στο χακί …». Οι φίλοι του στο στρατό είναι είτε οι θεσσαλονικείς συμφοιτητές του που συναντήθηκαν αυτή τη φορά στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Νεοσυλλέκτων της Κορίνθου είτε πτυχιούχοι από την Αθήνα, οι νέες γνωριμίες – νέοι φίλοι που οι σχέσεις μεταξύ τους δημιουργήθηκαν μετά την κατάταξή τους στο στρατό. Από την πρώτη κατηγορία είναι ο Χρίστος Γερνάς9 (της νομικής) ενώ από τη δεύτερη ο Άλκης Καράμπελας10 «που εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους φίλους» του, όπως σημειώνει για αυτόν ο Χριστιανόπουλος. Φίλοι του στρατού ήταν ακόμα ο Θανάσης Πέτσας11, ο δόκιμος (αξιωματικός) Βασίλης Ζωίδης12, «φίλος και συμμαθητής» του «από το γυμνάσιο», ο Σταύρος Παπακυριακού13 και ο ποιητής Τάκης Γιαννόπουλος.
Φίλοι: β) από τον πολιτικό βίο. Ο δημοσιογράφος Π. Τόσκας, ο Παναγιώτης Παπαφράγκος από τις Σέρρες, «ένας άλλος φίλος, και μάλιστα από τους σταθερότερους…Μαζί στη φιλοσοφική, μαζί και στα κατηχητικά…». Επί πλέον ένας φίλος του, ο Γ. Ακκάς, αναφέρεται στο κείμενο του Χρ. για τα 75 χρόνια του Πειραματικού. Εκεί γράφει: «Καμμιά φορά του πήγαινα [του Ξηροτύρη] και κανέναν παλιό μαθητή του και φίλο μου (κυρίως τον Γιώργο Ακκά)». Ακόμη δύο φίλοι του ο Μίμης. Μεϊμάρογλου [συμμαθητής του, λογιστής στην βιομηχανία Ήλιος του Σταύρου Κωνσταντινίδη, Συλλέκτης και δωρητής του Μακεδονικού Μουσείου σύγχρονης τέχνης] καθώς και ο Κ. Καζάζης [βιομήχανος, φίλος του ποιητή Νίκου Καββαδία, αδελφός του Φιλώτα Καζάζη]. Τα ονόματα όλων αυτών των φίλων του περιλαμβάνονται ανάμεσα σε εκείνα των αποδεκτών του Καταλόγου.
11. περιοδικά – ιδρύματα: [περιοδικό] Επιθεώρηση Τέχνης, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών [2], [περιοδικό] «Εικόνες», Δημ. Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης [2]
12. Τέσσαρες ιδιαίτερες περιπτώσεις: [Μάριος Βαϊάνος * Κ. Μέγας * Κίμων Οικονόμου * Börgen Knös]. «Βαΐάνος» και «Βαϊάνος [5 λευκά]», σημειώνει ο Ντ. Χρ. στον Πίνακα. Ο καλός Μάριος Βαϊάνος υπήρξε φίλος του Ντίνου Χριστιανόπουλου και μαζί με τον Κίμωνα Φράιερ ήταν οι δύο άνδρες που ξεχώριζε ο ποιητής από τους άλλους Αθηναίους φίλους του. Στον Βαϊάνο αποστέλλει ένα κανονικό αντίτυπο της εκδόσεως και 5 «λευκά», αντίτυπα δηλαδή χωρίς το περικάλυμμα [του Τσίζεκ] του οποίου η εκτύπωση κόστιζε ακριβά για τις πάντοτε περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες του Χριστιανόπουλου.
Ο Χριστιανόπουλος δωρίζει ένα αντίτυπο στον θείο του, τον Κώστα Μέγα. Η σχέση ανεψιού και θείου υπήρξε δύσκολη και για τους δύο άνδρες, ήταν όμως σημαντική, κυρίως, για τον Χριστιανόπουλο. Ο θείος του ήταν διευθυντής του Ξενοδοχείου Κοσμοπολίτ, σοβαρός και συντηρητικός στις απόψεις του πολίτης. Ο Κ. Μέγας εξασφάλισε τα έξοδα σπουδών του ανεψιού και παρέμεινε χορηγός, όταν υπήρχε χρεία, στην οικογένεια του Χριστιανόπουλου.
Στο Κατάλογο με τις δημοσιεύσεις του ο Χριστιανόπουλος σημειώνει για μία από αυτές: «Πρώτες νύξεις (πεζό). Περ. [περιοδικό] “Διαγώνιος”, Θεσ., Καλοκαίρι 1952, σ.9-12. Πολυγραφημένο. Πρωτοβουλία για την έκδοση: Κίμων Οικονόμου». Είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται το όνομα «Διαγώνιος» στις εκδόσεις και τότε συνδέεται με τον Κίμωνα Οικονόμου. Αργότερα, το 1983, ο Χριστιανόπουλος θα δημοσιεύσει στη δική του «Διαγώνιο» ένα εξ ολοκλήρου θετικό κείμενο για τον Κ. Οικονόμου σημειώνοντας εκεί14: «Με τον Κίμωνα είχαμε γνωριστεί στο πανεπιστήμιο, όπου εκείνος σπούδαζε νομικά κι εγώ φιλολογία…το 1951 έβγαζε το πολυγραφημένο περιοδικό “Φοιτητικά Νέα” όπου μετείχα κι εγώ στη συντακτική επιτροπή. Το 1952 βγάλαμε μαζί ένα πολυγραφημένο τεύχος με τον προδρομικό τίτλο “Διαγώνιος” (εγώ νουνός!), σε μια προσπάθεια να συγκεντρωθούμε όσοι φοιτητές γράφαμε λογοτεχνία…».
Börgen Knös, Σουηδός συγγραφέας και μεταφραστής – σύστησε την νεοελληνική λογοτεχνία στη Σουηδία. Μετέφρασε Θεοτοκά, Καβάφη, Σεφέρη, Καζαντζάκη. Συνέγραψε μονογραφία για τον Ιανό Λάσκαρι 15.
13. Ορισμένοι ακόμη παραλήπτες για τους οποίους ευρέθησαν κάποια βιογραφικά στοιχεία: Αχ. Μαμάκης, δημοσιογράφος [επί των καλλιτεχνικών], Παν. Μποκοβός [απόφοιτος Πειραματικού 1953, πολιτικός, έγραψε ποίηση- διηγήματα – μυθιστόρημα, επιστημονικά βιβλία16]. Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης υπογράφει, σε τρεις συνέχειες, στην εφ. «Νέα Αλήθεια» τη διάλεξη που έγινε το 1951 στη Γενεύη με τίτλο «Η πνευματική προσφορά της Θεσσαλονίκης». Ο Ντ. Χρ. σημειώνει γι αυτήν, στην αντίστοιχη εγγραφή του Καταλόγου του: «Το υλικό [της διαλέξεως] βασίστηκε σε μένα, αλλά πολλά κομμάτια δημοσιεύτηκαν αυτολεξεί. Το τμήμα που με αφορά γράφτηκε από τον Γιάννη Κωνσταντινίδη.». Κ. [Κρίτων] Χριστιανόπουλος, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Παιδοψυχίατρος. Α. Μοθωνιός, πιθανόν ο κεφαλλονίτης Ανδρέας Μοθωνιός διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Γεωργίου Παπανδρέου, [είχε εκδώσει την ποιητική συλλογή «Στίλβη» με εξώφυλλο του Γιάννη Τσαρούχη]. Ακόμη, Τώνης Κωνσταντινίδης, Anatolia – απόφοιτος του 1956.
14. Τέλος, ο Ντ. Χριστιανόπουλος έστειλε την έκδοση και σε άλλους γνωστούς του για τους οποίους δεν κατέστη δυνατόν να βρεθούν βιογραφικές πληροφορίες - αυτοί είναι οι: κουρέας Σωτήρης Σωτηρόπουλος, Θωμάκος, Σωτ. Μεσσήνης, Μαριάνθη Δαρδακούλη, Θ. Σαρίσκουλη, Γ. Βαγιάτης, Γιάννης Παπαδόπουλος, Θωμάς Κωνσταντινίδης, Ν. Παπαδόπουλος, Κ. Γερασίμου, Β. Βαρδακώστα, Χρ. Παπαγεωργίου, Μαργαρίτα Κωνσταντινίδου, Ιωσήφ, Δέσποινα Τυροποιού, Θ. Αρταβάνης, Στ. Καφαντάρης, Ασπασία Διβιδή, Παν. Αθανασιάδης, Τάκης Πατσαβούδης, Παν. Κατσαρέας, Β. Κούλης, Τάσος Γιανναράς, Δημ. Σταθόπουλος, Σπ. Αθανασίου, Ι. Γουδέλης, Θ. Σταματιάδης, Κ. Δήμας, Γ. Καραμήτσος, Αναπλιώτης, Γ. Στυλιανός, Π. Νόνας, Γ. Πανάρετος, Βαγιανός, Ν. Βεκρής, Στέφος Παπαδόπουλος, Π. Παπαναούμ, Δημήτρης Καζαντζής, Κ. Χουρμούζης, Αγγελικούλα Νικολάου, Γιάν. Σακελλαρίδης, Σ. Σαραντίδης, Γιάννης Αναστασιάδης, Μάρκος Συριανός, Σωτ. Κατσαρός, Άρης Αγιαννίδης.
Πιθανόν ο Ι. Γουδέλης να είναι ο γνωστός εκδότης και συγγραφέας Γιάννης Γουδέλης [1919-1999].
Εδώ πρέπει να ευχαριστήσω τον ποιητή Κώστα Πλαστήρα, ο οποίος μου γνωστοποίησε ορισμένα ονόματα, αγνώστων σε μένα, παραληπτών του Πίνακα.
Σχόλιο.
Στους «θεσσαλονικείς» συμπεριέλαβα, εκτός εκείνων που γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη και όλους όσοι έζησαν σε αυτή και το έργο τους συνδέθηκε στενά με τη πόλη, π.χ, Βαφόπουλος (γεννήθηκε στη Γευγελή), Τσίζεκ (γεννήθηκε στη Μπρέσια της Ιταλίας). Αυτή την περίοδο ο Χριστιανόπουλος είχε στενή σχέση με τον Γ. Ιωάννου, τον Νίκο-Αλέξη Ασλάνογλου, τον Φαίδωνα Πολίτη και καλή με τη Λούλα και τον Μανόλη Αναγνωστάκη καθώς και με τη Ζωή Καρέλλη και τον Ν.Γ. Πεντζίκη. Στενή σχέση είχε και με τον Μαρωνίτη το όνομα του οποίου προτίμησα να συμπεριλάβω (με τον τύπο Δ.Ν. Μαρωνίτης) και στα ονόματα των καθηγητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης γιατί με την ιδιότητα του καθηγητή – καλύτερα του πανεπιστημιακού δασκάλου - μένει στην ιστορία της ελληνικής παιδείας και λογοτεχνίας.
Καθώς βρισκόμαστε στις αρχές του 1957, χρονικά πολύ κοντά στη διετή στρατιωτική θητεία και στην εκδοτική πορεία, προηγουμένως, του «Πυρσού» αλλά και στα έτη των πανεπιστημιακών σπουδών του Χριστιανόπουλου είναι φυσικό αρκετοί από τους φίλους του να προέρχονται από αυτούς τους τρεις χώρους. Ακόμη υπάρχουν ευάριθμοι γνωστοί ή φίλοι και από τον χώρο της εργασίας του, καθώς από τον Φεβρουάριο του 1957 ανέλαβε υπηρεσία βιβλιοθηκαρίου στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης. Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν βεβαίως λογοτέχνες από την Θεσσαλονίκη και από την υπόλοιπη Ελλάδα (κυρίως από την Αθήνα) με τους οποίους είχε προσωπική σχέση αλλά και λογοτέχνες ή άνθρωποι των γραμμάτων στους οποίους ήθελε να γνωστοποιήσει τη δουλειά του, την πορεία του στη ποίηση, χωρίς να έχει προσωπική σχέση μαζί τους.
Όπως σημειώνει ο ίδιος ο Χριστιανόπουλος, από τα «Ποιήματα 1950-1955» αρχίζει η συνεργασία του με τους Κ. Τσίζεκ και Ν. Νικολαΐδη, η οποία θα καλύψει όλη τη μετέπειτα ποικίλη δραστηριότητά του: εκδόσεις Διαγωνίου, εκδόσεις πινακοθήκης «μικρής Διαγωνίου» αλλά και εκδόσεις πλήθους εντύπων (διαφόρων συγγραφέων), την διόρθωση των οποίων αναλάμβανε ο Χριστιανόπουλος, την εκτύπωση ο Νικολαΐδης και την επιμέλεια ο Τσίζεκ – ενίοτε και ο ίδιος ο Χριστιανόπουλος. Η συνεργασία του Χριστιανόπουλου με τον Τσίζεκ ήταν επί ίσοις όροις: επιμέλεια και εξώφυλλο του Τσίζεκ βάρυνε σημαντικά στο τελικό αποτέλεσμα και το γεγονός αυτό μετρούσε πάντα στην εκτίμηση του Χριστιανόπουλου και καθόριζε το είδος της μεταξύ των σχέσεως. Τα 6 αντίτυπα της εκδόσεως που διαθέτει στον Τσίζεκ για να τα δωρίσει εκείνος με τη σειρά του στους δικούς του φίλους, αποτελούν ταυτοχρόνως και αναγνώριση της καλλιτεχνικής αξίας του έργου του σπουδαίου συνεργάτη του. Το ίδιο ισότιμη ήταν και η πολύχρονη σχέση και συνεργασία του Ντ. Χρ. με τον τυπογράφο Νίκο Νικολαΐδη, τον τρίτο ισχυρό πόλο στο χώρο των κοινών εκδόσεων Χριστιανόπουλου – Τσίζεκ - Νικολαΐδη.
Το 1957 ό Χριστιανόπουλος είναι 26 ετών και έχει δημοσιεύσει την Εποχή των ισχνών αγελάδων, στις δύο εκδόσεις της, καθώς και τα Ξένα γόνατα. Εν τούτοις, ο τρόπος με τον οποίον αναμετρά, λογοτεχνικά, τον εαυτό του, τον οδηγεί ώστε να στέλνει αντίτυπο της συλλογής του είτε σε εκείνους που ήδη ευρίσκονται στη πρώτη σειρά των λογοτεχνών [Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος] είτε σε αυτούς που τα επόμενα χρόνια με το έργο τους θα στοιχηθούν δίπλα ή κοντά με τους πρώτους. Και σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν αρκετοί από τους παραλήπτες της συλλογής του.
Τα αντίτυπα, τα οποία απέστειλε ως δώρο ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ήταν συνολικά 234. Τις δύο πρώτες εκατοντάδες μέτρησε και σημείωσε ο ίδιος στον Πίνακα των ονομάτων που κατέγραψε. Ο Πίνακας πρέπει να σχηματίστηκε από επί μέρους σημειώσεις που είχε κρατήσει ο ποιητής κατά το διάστημα που απέστειλε, σταδιακά υποθέτω, τα αντίτυπα στους παραλήπτες.
Τα στοιχεία για τους παραλήπτες αναφέρονται είτε στην εποχή του Πίνακα είτε σε μεταγενέστερη, αναλόγως με τη δυνατότητα που υπήρξε να εντοπισθούν αυτά. Έτσι, βρέθηκε μία γραμμή για τον Τώνη Κωνσταντινίδη: «Anatolia – απόφοιτος του 1956», η οποία παραπέμπει χρονικά περίπου στην έκδοση και παραλλήλως ταιριάζει ώστε να είναι αυτός ο αναφερόμενος στον Πίνακα. Για τον Χρ. Φράγκο σημειώθηκε: ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και αναφέρεται, φυσικά, το πέρας της διαδρομής του στον εκπαιδευτικό χώρο. Όταν παρέλαβε την έκδοση ήταν νέος κλασσικός φιλόλογος και κατά πάσα πιθανότητα υπηρετούσε, ως καθηγητής, στη μέση εκπαίδευση.
Εικόνα 2: Το δεύτερο φύλλο του Πίνακα – με την ένδειξη «β» στην επάνω δεξιά γωνία..
Σημειώσεις:
- Ο φιλόλογος Γεώργιος Μιχαλόπουλος υπηρέτησε στο Πειραματικό κατά τα διαστήματα 1937-1945 και 1950-51.
- Ο φιλόλογος Κ. Μπότσογλου εργάστηκε στο Πειραματικό κατά το διάστημα 1935-1957
- Ο Λ. Παραράς εργάστηκε επί 28 έτη ως καθηγητής και εν συνεχεία γυμνασιάρχης στο Αμερικάνικο Κολλέγιο Ανατόλια της Θεσσαλονίκης.
- βλ. Σπυρόπουλος, Ηλίας, Από τα χρόνια και τα χαρτιά του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Με 23 ανέκδοτες επιστολές του, [Αθήνα], «οδός Πανός», 2017.
- Ο Ντ. Χρ. σημειώνει, κατά λάθος, το όνομα του Γ. Σερεμέτη, (νομικού και δημάρχου της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια της Κατοχής), αντί, προφανώς, του ονόματος του Δ. Σερεμέτη, γιου του προηγουμένου, αποφοίτου του Πειραματικού και προέδρου του Συλλόγου Αποφοίτων. Ο Δημήτριος Σερεμέτης υπήρξε αντιπρόεδρος του Συλλόγου κατά τα δύο πρώτα έτη λειτουργίας του, 1951 και 1951-1952 και εν συνεχεία πρόεδρος κατά τα επόμενα δύο έτη, 1952-1953 και 1953-1954.
6. Σημείωσα σε δύο θέσεις το όνομα του Μαρωνίτη: σε αυτήν του αποφοίτου του Πειραματικού (και συνεργάτη του «Πυρσού») με τον τύπο Μ. Μαρωνίτης και με τον τύπο Δ.Ν. Μαρωνίτης στη σειρά των καθηγητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
7. Από το βιβλίο «Οι απόφοιτοι του Π.Σ.Π.Θ. και η ιστορία του Συλλόγου τους, Θεσσαλονίκη, 1968», φαίνεται ότι ο Κορνήλιος Ρουτσώνης, [Κ. Ρουτσώνης], υπήρξε απόφοιτος του 1943 και συμμετείχε στην δεύτερη έκθεση ζωγραφικής του Συλλόγου των Αποφοίτων.
8. Πιθανόν ο Χριστιανόπουλος στέλνει αντίτυπο με τον συνάδελφό του στη δημοτική βιβλιοθήκη Γιάννη Ρεπάνη στη Νατάσα Κασιμάτη – σε αυτήν αναφέρεται σχετικώς στο «Θεσσαλονίκην, ου μ’ εθέσπισεν…» όταν σημειώνει στη σελίδα 193: «Το 1950-1951 έκανα παρέα με τη Λούλα Αναγνωστάκη και την ξαδέρφη της, Νατάσα Κασιμάτη».
9. Στο Χριστιανόπουλος, Ντίνος, Εγώ, φαντάρος στο χακί…Αναμνήσεις από τη στρατιωτική μου θητεία, Αθήνα, «9,58 FM-Εκδόσεις Μπιλιέτο», στη σ.20: «Από τους Θεσσαλονικείς συμφοιτητές έκανα παρέα με … τον Χρίστο Γερνά …(της νομικής)».
10. ό.π. «Από τους νέους φίλους, πτυχιούχους από την Αθήνα, έκανα παρέα με τον Άλκη Καράμπελα (που εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους φίλους μου)…»
11. Στο ίδιο και στη λεζάντα της φωτογραφία στη σ.116 σημειώνεται: «Εδώ είμαστε μπροστά στο εκκλησάκι του Σωτήρος στην Καμάρα. Ο Ν. Χ. πρώτος δεξιά και δίπλα του ο, Θανάσης Πέτσας, Θεσσαλονίκη, καλοκαίρι 1956»
- Στο ίδιο, στη σ.37: «Ένα άλλο απόγευμα με επισκέφτηκε ο φίλος μου και συμμαθητής μου από το γυμνάσιο, που ήταν ήδη δόκιμος, ο Βασίλης Ζωΐδης.».
- Στο ίδιο, στη λεζάντα της φωτογραφία στη σ.84 σημειώνεται: «Στο υπασπιστήριο του 602 Τ.Π. …Αριστερά, καθιστός ο Ν.Χ. Δεύτερος όρθιος από δεξιά ο Σταύρος Παπακυριακού. Φθινόπωρο 1955.».
14. Βλ. Χριστιανόπουλος, Ντίνος, Μορφές. Κίμων Οικονόμου, Διαγώνιος, τεύχος 15, Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος 1983, σ.436-437.
15. Börgen Knös , Un ambassadeur de l’hellénisme – Janus Lascaris – et la tradition gréco-byzantine dans l’humanisme français, Uppsala/Paris 1945.
16. Το βιβλίο του «Οι άλλες μέρες. Μυθιστόρημα», κυκλοφόρησε σε β’ έκδοση στη Θεσσαλονίκη το1977.
Εικόνα 3. Ποιήματα 1950-1955, Θεσσαλονίκη, 1957, σ.56 – το περικάλυμμα για την έκδοση είναι του Κάρολου Τσίζεκ.
