[Θεσσαλονίκη, Εβραίοι * Thessaloniki, Jews]: parva iudaica thessalonicensia Ι

[Θεσσαλονίκη, Εβραίοι * Thessaloniki, Jews]:

parva iudaica thessalonicensia Ι

• Έγγραφο του Προέδρου της Ισραηλιτικής Κοινότητος Θεσσαλονίκης προς την Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Θεσσαλονίκη, 21 Ιουλίου 1941, μονόφυλλο, διαστάσεις 22Χ23 * Document of the President of the Jewish Community of Thessaloniki to Emporiki Bank of Greece, Thessaloniki, July 21, 1941, single page, dimensions 22Χ23cm.      
  
  Ο Σαμπετάι [Σάμπυ] Σαλτιέλ γνωστοποιεί στην Τράπεζα ότι «δυνάμει του από 14ης Μαΐου 1941 επισήμου εγγράφου των…Ενόπλων Γερμανικών Δυνάμεων Κατοχής» διορίσθηκε Πρόεδρος της Κοινότητος.  Με το έγγραφο ενημερώνεται η Τράπεζα για το πρόσωπο του Προέδρου και ταυτοχρόνως αποκτά δείγμα της υπογραφής του, απαραίτητα και τα δύο για τις οικονομικές συναλλαγές Κοινότητος και Τραπέζης.
  Ο Σάμπυ Σαλτιέλ διορίστηκε από τους Γερμανούς  Πρόεδρος της Κοινότητος από τον Μάϊο του 1941 έως τον Δεκέμβριο του 1942,  το μεσοδιάστημα δηλαδή που οι Γερμανοί κράτησαν τον Κόρετς εκτός της Προεδρίας της Κοινότητας.

• Δύο σχέδια εγγράφων του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης σχετικά με εβραίους δικηγόρους της πόλεως, 13 Ιουλίου 1942 και 1(;) Ιουνίου 1943, δακτυλογραφημένα.* Two drafts of the Bar Association of Thessaloniki related to Jewish lawyers of the city, July 13, 1942 and   June 1(?), 1943, typed.       
  
  
  
  Με το πρώτο έγγραφο ο Δικηγορικός Σύλλογος, δύο μέρες μετά το Σάββατο της Πλατείας Ελευθερίας, παρακαλεί  τον Γενικό Διοικητή να ζητήσει από τις Γερμανικές Αρχές την εξαίρεση επτά Ισραηλιτών δικηγόρων από το μέτρο της πολιτικής επιστρατεύσεως. Προκειμένου να ενισχύσουν το αίτημά τους προς τον Διοικητή, σημειώνουν ότι και οι επτά δικηγόροι επιστρατεύτηκαν στον Πόλεμο του ’40, ένας μάλιστα εξ αυτών [Ηλίας Καμχή] είχε αδελφό φονευθέντα εις το μέτωπο. Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου είναι ο Γ. Σερεμέτης και Γενικός Γραμματεύς ο Θ. Βαζάκας.
  Στο δεύτερο έγγραφο γίνεται αναφορά σε 17 Ισραηλίτες δικηγόρους και το πρώτο όνομα που αναφέρεται είναι αυτό του Γιομτώβ Γιακοέλ. Υπάρχουν δύο λέξεις χαρακτηριστικές εκείνων  των ημερών: «αποδημούντων και «μετανάστευσιν». Ο συντάκτης του κειμένου, πιθανόν ο Προεδρεύων δικηγόρος Ι. Τσιτσικλής, χρησιμοποιεί αυτές τις λέξεις για να περιγράψει τι συμβαίνει στους εβραίους συμπολίτες του, οι οποίοι από τα γκέτο είχαν αρχίσει να οδηγούνται [15 Μαρτίου] μακριά από τις εστίες τους, Η φράση: «Ως γνωστόν μεταξύ των αποδημούντων Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης απεδήμησαν…» περιγράφει γεγονός που γίνεται με την θέληση των προσώπων στα οποία αναφέρεται ή τουλάχιστον με την φράση δεν σημειώνεται η παραμικρή εξωτερική πίεση προκειμένου να συμβεί η αναφερόμενη αποδημία. Αλλά και παρακάτω η ελαφρώς τροποποιημένη διατύπωση, η φράση δηλαδή  «διαφόρων πελατών των μη υποκειμένων εις την μετανάστευσιν των Ισραηλιτών» απλώς  εξηγεί ότι οι Ισραηλίτες δεν επέλεξαν την μετανάστευση, αλλά υπόκεινται σε αυτή. Όμως καμία αναφορά δεν γίνεται, έστω και με τον τυπικό τρόπο συντάξεως ενός εγγράφου, στα πραγματικά γεγονότα των ημερών, λείπει ακόμα  και η παραπομπή στις «Γερμανικές Αρχές», που θα ήταν απολύτως φυσικό να υπάρχει. 
   Στο πρώτο έγγραφο εκδηλώνεται το ενδιαφέρον για τους συναδέλφους, η ανησυχία και η φροντίδα για πρόσωπα γνωστά και μερικά ίσως οικεία, ενώ στο δεύτερο, ένα χρόνο αργότερα, σημειώνεται η φροντίδα για τους φακέλους των υποθέσεων και εκδηλώνεται το ενδιαφέρον για την «ομαλή» συνέχεια των δικαστικών υποθέσεων, εκείνων που είχαν αναλάβει τα γραφεία των απόντων πλέον ισραηλιτών δικηγόρων. Για τους ίδιους και την τύχη τους δεν γίνεται καμία μνεία, απλώς παρατίθενται τα ονοματεπώνυμά των. Αλλά και γενικότερα η αίσθηση ανησυχίας και φροντίδας που δικαίως διατρέχει το πρώτο έγγραφο, απουσιάζει εντελώς από το δεύτερο.
  
  

• Τρία έγγραφα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης σχετικά με την αίτηση της Ραχήλ Αβραάμ Καράσσο [Τρεις εβραίοι αντάρτες στο βουνό – ο ένας (Μάρκος ή Μορδοχάϊ Αβραάμ Καράσσο) εφονεύθη σε συμπλοκή με τους Γερμανούς, 1944] * Three documents from the Court  of First Instance of Thessaloniki related to the application of Rachel Abraham Karasso [Three Jewish partisans in the mountains - one (Mark or Mordochai Abraham Karasso) was killed in a gunfight with the Germans, 1944]            
  
  Οι μάρτυρες Αβραάμ Τζαχόν και Ιάκωβος Αβραάμ Γκρότα(;) καταθέτουν στο Δικαστήριο ότι ο υιός της αιτούσης Μάρκος ή Μορδοχάϊ  Αβραάμ Καράσσο, είχε καταταγεί στις ανταρτικές δυνάμεις και εφονεύθη σε συμπλοκή με τους Γερμανούς στην περιοχή Μουχαρέμ – Χάνι της Εδέσσης. Μάλιστα ο πρώτος μάρτυρας σημειώνει ότι είδε τον Μάρκο ή Μορδοχάι σκοτωμένο, γεγονός που σημαίνει ότι μάλλον ήτανε μαζί στο ίδιο τμήμα. Ίσως και το όνομα Μάρκος να είναι αυτό που χρησιμοποιούσε ο Μορδοχάι στο βουνό. Τέλος, σημειώνεται ότι η ηλικία των δύο μαρτύρων το 1955 είναι τα 38 έτη, επομένως ήταν 25 και 26 ετών τα έτη 1943 και 1944 που υπηρέτησαν στα ανταρτικά τμήματα.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• Τρία έγγραφα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης σχετικά με την αίτηση 5 γυναικών  για την αναγνώριση του Σωματείου Σύνδεσμος Εκχριστιανισθέντων Ισραηλιτών Βορείου Ελλάδος "η ΕΝΩΣΙΣ".  * Three documents from the Court of First Instance of Thessaloniki on the application of five women for the recognition of the Society Association of Christianized Israelites of Northern Greece "the UNION".           
  
          
  Παρότι στον τίτλο αναφέρεται ο γενικός όρος «εκχριστιανισθέντων», την αίτηση καταθέτουν μόνον γυναίκες, σύζυγοι χριστιανών, για τις οποίες σημειώνεται και  το γένος των. Πριν από την Κατοχή  πολύ σπάνια συνέβαιναν μικτοί γάμοι και αμέσως μετά από το 1945, οι ολίγοι επιζήσαντες εβραίοι, προκειμένου να αντέξουν,  αισθανόντανε την ανάγκη να είναι μαζί και έγιναν, τότε, μεταξύ των αρκετοί γάμοι. Το πιθανότερο επομένως είναι τα μέλη του Σωματείου να «εκχριστιανίστηκαν» και να παντρεύτηκαν χριστιανούς [προφανώς «εκχριστιανίστηκαν» προκειμένου να παντρευτούν] το χρονικό διάστημα που καλύπτει το δεύτερο εξάμηνο του 1941 και το έτος 1942, ίσως και τους δύο πρώτους μήνες του 1943. 
  
  
  
  
  
  
  
  
   
•  Δύο έγγραφα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης σχετικά με την αίτηση του Σολομώντος Ιακώβ Άντζελ [ζεύγος εβραίων κρύβεται και σώζεται από χριστιανούς στο χωριό Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, 1944], 1959.* Two documents of the Court of First Instance of Thessaloniki related to the  application of Solomon Jacob Angel [a Jewish couple hides and gets saved  by Christians in the village Oraiokastron Thessaloniki, 1944], 1959    

Ο πρώτος μάρτυρας καταθέτει ότι ο ίδιος έβγαλε από την Θεσσαλονίκη στο Ωραιόκαστρο τον αιτούντα και την φίλη του αιτούντος Μαρία Αβραάμ Πιτσών το 1944, την οποία μάλιστα παρουσίασε με το όνομα Μαρία σύζυγο Ιωάννου Λαζοπούλου, όνομα παλαιού χριστιανού φίλου του Σολ. Άντζελ. Η Μαρία μάλιστα εγέννησε κορίτσι, το οποίο  ο μάρτυς εβάπτισε χριστιανή. Η αίτηση κατατίθεται 14 χρόνια αργότερα για να τακτοποιήσει την νομική κατάσταση της κόρης του ζεύγους. Σημειώνεται ότι εάν το έτος  της αποκρύψεως του ζεύγους είναι το σωστό [1944] , τότε το ζεύγος θα πρέπει να κρύφτηκε και στην πόλη, πριν να μετακινηθούν στο Ωραιόκαστρο.

• Τρία έγγραφα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης σχετικά με την αίτηση του Σαμπετάϊ Ιωσήφ Βαρσάνο [γάμος εβραίων στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στις 20 Μαρτίου 1943], 1951.*Three documents of the  Court of First Instance of Thessaloniki related to the application of Sabetai Joseph  Varsano [marriage of Jews in the ghetto Baron Hirsch on March 20, 1943] 1951       
  
             
  Ο Σ. Βαρσάνο αιτείται από το Δικαστήριο την βεβαίωση του γεγονότος της τελέσεως του γάμου μεταξύ της αδελφής του Ζαννάς Βαρσάνο του Ιωσήφ και της Εστερίνας και του Αλβέρτου Ελιεζέρ του Χαΐμ και της Εστέρ ή Εστρέας, τελεσθέντος στο Στρατόπεδον Βαρόνου Χιρς την 20η Μαρτίου 1943. Ο μάρτυς Μορδώχ Ραφ. Λεβή, συγκρατούμενος τότε, καταθέτει ότι παρέστη στον γάμο του Σαμπετάϊ και της Ζαννάς. Γνωρίζουμε ότι τελέσθησαν πολλοί γάμοι στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, καθ’ όλο το διάστημα της λειτουργίας του ακόμα και όταν τα τραίνα εγέμιζαν και μετέφεραν τους εγκλείστους στα στρατόπεδα.