Φωτογραφίες γάμων, 3 / Φωτογραφίες γάμων εβραίων Ι [3 διαφορετικές] και δύο φωτογραφίες μνηστευμένων ζευγών εβραίων * Wedding Photos , 2 * Wedding Photos of Jews I [3 different] and two photographs of pairs of betrothed Jews

Το τελευταίο διάστημα απέκτησα μερικές φωτογραφίες και ελάχιστα έγγραφα της εβραϊκής οικογενείας του Αβραάμ Ραφαέλ, κατοίκου εν ζωή Θεσσαλονίκης. Από τα στοιχεία του εκλογικού του βιβλιαρίου φαίνεται, ότι ο Αβραάμ Ραφαέλ  του Μωΰς, γεννήθηκε το 1868 – στο εκλογικό του βιβλιάριο [2 Ιανουαρίου 1926] σημειώνεται ότι είναι 58 ετών και ότι το επάγγελμά του είναι εργάτης. Από το δεύτερο έγγραφο, το «Βιβλιάριον απόρου της Ισραηλιτικής Κοινότητος Θεσσαλονίκης», προκύπτει ότι το 1937, έτος εκδόσεως του Βιβλιαρίου, ο Αβραάμ δεν ζει και γι’ αυτό το Βιβλιάριον εκδίδεται στο όνομα της συζύγου του  «χήρας Μαζαλτόβ Αβράμ Ροφέλ».

Από τις αφιερώσεις των δύο πρώτων φωτογραφιών έχουμε τα ονόματα δύο κοριτσιών της οικογενείας, της Allègra και της Lucie. Σε αυτές τις δύο δωρίζονται οι φωτογραφίες των δύο ζευγών – οι δεσποινίδες των φωτογραφιών είναι εξαδέλφες των αδελφών Ραφαέλ. 

Φωτογραφία αριστερά: “Souvenir affectueux de ta cousine Sarina et Pepo / Pour Mademoiselle Lucie Raphaël, 1 Septebre 1931 (Salonique).”

Φωτογραφία δεξιά: “1920 * Souvenir de ta cousine Bouèna avec mon fiancié / Pour Melle Allègra Raphaël * Salonique (Grèce).”

Μετά τις δύο φωτογραφίες με τα ζεύγη, η πρώτη φωτογραφία γάμου εβραίων. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για το όμορφο και νέο ζεύγος – μάλλον είναι εβραίοι και έστειλαν την φωτογραφία τους στην οικογένεια Ραφαέλ. Είναι και οι δύο όμορφοι – η νύφη νομίζεις ότι λυγίζει  μπροστά προς τον γαμπρό, τον άντρα της. Δυστυχώς, αρχίζω να σκέφτομαι πότε περίπου έγινε ο γάμος και πόσο απέχει από το 1943.

Στην συνέχεια δύο όμοιες φωτογραφίες γάμου - εδώ τα στοιχεία είναι περισσότερα: στο πίσω μέρος από την μία φωτογραφία είναι γραμμένα με μελάνι: Affectueux Souvenir * Salonique, le 3/7/1933 / A ma Sœure

                                               Lucie

Έτσι όπως είναι γραμμένο το κείμενο πρέπει να είναι ο γάμος της  Lucie Raphaël, η οποία παντρεύτηκε, εδώ στην Θεσσαλονίκη, και αφιερώνει την φωτογραφία του γάμου της στην αδελφή της, Allègra. Υπάρχουν δύο όμοιες φωτογραφίες και τις βλέπετε και τις δύο εδώ - ακόμα μία όμοια, σε κορνίζα, έχω επάνω στο γραφείο μου από την ημέρα που τις απέκτησα.

Οι νεόνυμφοι φωτογραφήθηκαν στο στούντιο και η τριγωνική κάτω δεξιά σφραγίδα γράφει στις τρεις πλευρές: FOTO DORA SALONIQUE και στο εσωτερικό υπάρχει το σύμπλεγμα των γραμμάτων E και A [Ε. ΑΧΕΙΛΛΑ]

Τι όμορφοι που είναι και οι δύο! Σοβαρός, σοβαρός, σχεδόν αλύγιστος ο γαμπρός, κοιτάζει μπροστά κατ’ ευθείαν τον φακό και έχει τα χέρια πίσω, στην πλάτη του - και η νύφη κοιτάζει τον φακό, γέρνει όμως λίγο το κεφάλι προς το μέρος του άντρα της και χαμογελά, όσο χρειάζεται για να μείνει μαζί με την ομορφιά στην φωτογραφία και η χαρά της ημέρας – της  ημέρας του γάμου της.

 Τέλος, μία φωτογραφία από τις οικογενειακές φωτογραφίες των Raphaël: η νύφη με τις φίλες της. Εννιά νέες εβραίες πλαισιώνουν την φίλη τους – την νύφη. Δεν έχω ειδικές γνώσεις, σχετικές με τις φωτογραφίες – κυρίως με τον χρόνο που αυτές τραβήχτηκαν. Εδώ όμως μόλις τις είδα και τις 10, αμέσως σκέφτηκα: αυτός ο γάμος έγινε μετά. Η νύφη και οι φίλες της θέλουν να κρατήσουν την παράδοση, αλλά η εσωτερική κατάσταση της κάθε μίας υπονομεύει την προσπάθεια που κάνουν για να χαμογελάσουν. Όλες δείχνουν με την στάση και την έκφρασή τους ότι ο γάμος γίνεται μετά το 1944. Είναι νέες και θα παντρευτούν – πρέπει να γίνουν γάμοι – και οι φίλες θα φωτογραφηθούν με την νύφη. Σήμερα παντρεύεται αυτή – λίγο αργότερα, κάποια άλλη από τις ανύπαντρες, όσες λίγες εσώθησαν. Όλα γίνονται όπως στο παρελθόν, αλλά τίποτε δεν είναι ίδιο. Δείτε καλά την φωτογραφία και σκεφτείτε τι θα λέγατε, αν δεν υπήρχε το λευκό νυφικό – αν η δεσποινίδα στη μέση ήταν ντυμένη με ένα φόρεμα όπως όλες οι άλλες. Τι θα απαντούσατε αν τότε  σας ρωτούσανε να πείτε, για ποια τελετή φαίνεται ότι ετοιμάζονται αυτές οι δέκα εβραίες δεσποινίδες της φωτογραφίας.

Αργότερα, αυτοί που ρώτησα μου είπαν, ότι η φωτογραφία τραβήχτηκε «λίγο πριν από το 1950» - μερικοί μάλιστα μου έδειχναν το είδος του χαρτιού, στο οποίο τυπώθηκε η φωτογραφία και μου εξηγούσανε πως καταλαβαίνει κανείς τον χρόνο εκτυπώσεως μιας φωτογραφίας, και άλλα τέτοια. Εγώ δεν έπαψα στιγμή να κοιτάζω ένα - ένα τα πρόσωπα και να παρατηρώ προσεκτικά την έκφραση κάθε μιας από τις δέκα εβραίες: την νύφη και τις συγγενείς και τις φίλες της, όλες, ξανά και ξανά.