Τετάρτη 31 Ιουλίου 2013

[Θεσσαλονίκη, Εβραίοι 2* Thessaloniki, Jews 2]:parva iudaica thessalonicensia II





[Θεσσαλονίκη, Εβραίοι 2* Thessaloniki, Jews 2]:
parva iudaica thessalonicensia II

  •     Δύο έγγραφα σχετικά με την προαγωγή του Μεναχέμ Μπενβενίστε, υπαλλήλου του Δήμου Θεσσαλονίκης, 27 Φεβρουαρίου 1943 * Two documents related to the Promotion of Menachem Benveniste, an employee of the Municipality of Thessaloniki, 27 February 1943

            

 









Όπως φαίνεται από το Πρακτικόν συνεδριάσεως του Υπηρεσιακού Συμβουλίου, άπαντα τα μέλη του    συμφωνούν ότι ο κρινόμενος είναι ικανός υπάλληλος. Ένα μέλος, ο Διευθυντής των Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου διατυπώνει, επί πλέον, την σκέψη ότι «επειδή ο ειρημένος τυγχάνει Εβραίος, δεν πρέπει να τύχη προαγωγής». Στον Πίνακα Προακτέων που δημοσιεύεται παραπάνω, συμπεριλαμβάνεται τελικά και το όνομα του Μεναχέμ Μπενβενίστε. 



  •     Προσωρινόν Νοσοκομείον στο γκέτο Χιρς – 11 έγγραφα σχετικά με τη διαφορά μεταξύ  της Ισραηλιτικής Κοινότητος και του Μιχ. Δεβλέτογλου, προμηθευτού νοσοκομειακών ειδών, ΦεβρουάριοςΜάρτιος 1943 * Temporary Hospital  in the ghetto Hirsch - 11 documents related to the dispute between the Jewish Community and Mich. Devletoglou, supplier of hospital equipment, February-March 1943




    








Η Κοινότητα, προκειμένου να προμηθευτεί από τον Μιχ. Δεβλέτογλου 20 στρώματα, 20 προσκέφαλα μεγάλα και 20 μικρά για τις ανάγκες του Προσωρινού Νοσοκομείου της στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, υπογράφει  μαζί του συμφωνητικό στις 18/11/1942. Επειδή κατά την παράδοση των ειδών προκύπτει διαφορά μεταξύ της Κοινότητος και του προμηθευτού, ο δεύτερος προτείνει - και η Κοινότητα αποδέχεται - την ενέργεια πραγματογνωμοσύνης για την  επίλυση της διαφοράς. Έτσι με το έγγραφο που δημοσιεύεται εδώ και υπογράφει ο Πρόεδρος Τσβη Κόρετς [Zvi Koretz] η Κοινότητα, στις 5 Φεβρουαρίου 1943, ζητεί από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης να αναθέσει σε εμπειρογνώμονες την ενέργεια πραγματογνωμοσύνης. Στις 10 Φεβρουαρίου το Επιμελητήριο ενημερώνει την Κοινότητα, ότι για να διενεργηθεί πραγματογνωμοσύνη πρέπει η Κοινότητα να υποβάλλει «αίτησιν εις διπλούν νομίμως χαρτοσημασμένην» και συνάμα πρέπει να καταβάλλει και τα νόμιμα τέλη, προκειμένου οι αρμόδιοι να επιληφθούν της αιτήσεως. Η αίτηση του Μ. Δεβλέτογλου έχει ημερομηνία 16/2/1943 και ο υπάλληλος σημειώνει μπροστά με κόκκινο μολύβι την φράση «Δρ. 5000 Πραγματογνωμοσύνη» και στο πίσω μέρος σημειώνεται, στις 17 του μηνός, με γραφομηχανή η Πράξις Διορισμού Πραγματογνώμονος, του Λαζάρου Τσαούσογλου ενός «εκ του …καταλόγου των ορκωτών πραγματογνωμόνων». Την ίδια μέρα το Επιμελητήριο ενημερώνει τον Λάζ. Τσαούσογλου και του αναθέτει να μεταβεί στο κατάστημα του Μ. Δεβλέτογλου, να προβεί στην διενέργεια Πραγματογνωμοσύνης  και να υποβάλλει το πόρισμά του εντός 5 ημερών. Ο Λαζ. Τσαούσογλου δύο φορές με αιτήσεις του ζητεί και παίρνει παράταση της ημερομηνίας παραδόσεως της πραγματογνωμοσύνης και τις δύο φορές για την ίδια αιτία: «λόγω της μεγάλης απασχολήσεως της Ισραηλιτικής Κοινότητος». Τελικά, στις 23 Μαρτίου ο Λάζαρος Τσαούσογλου διενεργεί την πραγματογνωμοσύνη, παρουσία και του αντιπροσώπου της Κοινότητος Ηλία Πίγχα και  υποβάλλει την Έκθεση του στο Επιμελητήριο, το οποίον θα στείλει αντίγραφο στην Κοινότητα στις 31 Μαρτίου 1943. Όλα γίνονται σύμφωνα με την τάξη: Στο πίσω μέρος της Εκθέσεως σημειώνεται η Πράξις καταθέσεως της Πραγματογνωμοσύνης εις το Επιμελητήριον [26/3/1943] και «εις ένδειξιν υπογράφεται υπό του Διευθυντού του Επιμελητηρίου και του Πραγματογνώμονος». Αυτά είναι σύμφωνα με το γράμμα των νόμων όλα τα στοιχεία ενός πολύ απλού και μικρού, καθημερινού γεγονότος: μία παραγγελία και η ανακύψασα διαφορά στην εκτέλεσή της. Όμως τα μεγάλα και τραγικά γεγονότα συμβαίνουν παραλλήλως και περικλείουν αυτό το ελάχιστο. Είναι οι μήνες Φεβρουάριος και Μάρτιος του 1943 και σε αυτό το μικρό συμβάν φαίνεται, σαν τίποτε να μην έχει αλλάξει στην πόλη. Ο προμηθευτής ζητεί Πραγματογνωμοσύνη για υλικό που γνωρίζει ότι θα «χρησιμοποιηθεί» στο νοσοκομείο του γκέτο. Σκέφτηκε ότι μπορεί να εκμεταλλευτεί την θέση των εβραίων; Δεν θα το μάθουμε ποτέ, καθώς τα έγγραφα προέρχονται από φάκελο στον οποίον υπάρχουν και άλλα παρομοίων υποθέσεων μεταξύ χριστιανών, του ιδίου έτους. Η Κοινότητα στέλνει έγγραφο, το οποίο υπογράφει ο Πρόεδρός της. Δεν αποκλείεται μάλιστα να απασχολήθηκε, να διέθεσε δηλαδή χρόνο και να ενημερώθηκε. Τέλος, το Επιμελητήριο ζητεί από την Κοινότητα να τηρηθούν ακριβώς και απαρεγκλίτως οι συνήθεις τυπικές διαδικασίες. Αυτά που είχαν συμβεί από τον Ιούλιο του 1942 και κυρίως όσα παραλλήλως συμβαίνουν αυτό το δίμηνο (μόνον αυτά) σκέφτεται κανείς ότι δεν θα επέτρεπαν τίποτε από όσα έγιναν να λάβει χώρα. Μία απίστευτη αδράνεια, στην καλύτερη περίπτωση, χαρακτηρίζει όλους όσους εμπλέκονται σε αυτή την ιστορία και αυτή η αδράνεια δυστυχώς ρυθμίζει εξ ίσου τα ελάχιστα, όπως αυτό, αλλά και τα μέγιστα εκείνων των ημερών. Είναι ο γνωστός και απαρασάλευτος τρόπος των παλαιών ημερών της πόλεως, παντελώς ακατάλληλος πλέον να αντιμετωπίσει όσα με δαιμονικούς ρυθμούς επιβάλλει η νέα εξουσία και τα εξαρτήματά της.   Αυτή η στάση των υποκειμένων μαζί με τις πράξεις όλων εκείνων εκ των πολιτών που το ίδιο διάστημα μετρούν και υπολογίζουν, αντικειμενικά επιτρέπει στο θηρίο να είναι απολύτως αποτελεσματικό.


  •     Δύο έγγραφα Τραπεζών του Κιλκίς σχετικά με καταθέσεις Ισραηλιτικής Κοινότητος και Ισραηλιτών, 29 Μαΐου 1943 και 6 Ιουνίου 1944 * Two documents from Banks of Kilkis related to  deposits of the Jewish Community and other Israelites, May 29, 1943 and June 6, 1944.



Στο πρώτο έγγραφο, το Υποκατάστημα της Αγροτικής Τραπέζης στο Κιλκίς ενημερώνει το αντίστοιχο της Εθνικής Τραπέζης ότι σε αυτό δεν υπάρχουν καταθέσεις επ’ ονόματι Ισραηλιτικής Κοινότητος και στο δεύτερο έγγραφο το Υποκατάστημα της Εθνικής Τραπέζης Κιλκίς αναφέρει στα Κεντρικά των Αθηνών ότι δεν υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία ανήκοντα σε Ισραηλίτες «από 6.10.1943 και εφεξής»


  •       Ανώνυμες Εταιρείες [Θεσσαλονίκης]  με μικτά Διοικητικά συμβούλια [Χριστιανοί και Ισραηλίτες], 1943-1944 * S.A. Corporations [of Thessaloniki] with mixed Boards [Christians and Israelites], 1943-1944


 










Στις 17Δεκεμβρίου 1943 η Υπηρεσία Διαχειρίσεως Ισραηλιτικών Περιουσιών ΥΔΙΠ, αποστέλλει έγγραφον προς το Εμπορικόν και Βιομηχανικόν Επιμελητήριον και ζητεί από αυτό «Κατάστασιν εμφαίνουσα τους Ισραηλίτας, οίτινες έχουσιν διαφόρους καταθέσεις εις διαφόρους οργανισμούς ή εμπορικάς επιχειρήσεις, Ανων. Εταιρίας, ομορρύθμους τοιαύτας ή συμμετοχήν εις ταύτας»
Το Επιμελητήριο, όπως φαίνεται από το διαβιβαστικό,  στις 7 Φεβρουαρίου 1944 αποστέλλει στην ΥΔΙΠ τον παρακάτω «Πίνακα, εμφαίνοντα τας [παρ’ ημίν] εγγεγραμμένας Ανωνύμους Εταιρίας των οποίων τα μέλη του Διοικητικού των Συμβουλίου αποτελούνται εκ Χριστιανών και Ισραηλιτών».
Στην διάρκεια της Κατοχής, κυρίως από το καλοκαίρι του 1942 και μετά, εβραίοι επιχειρηματίες και έμποροι συμφωνούσαν με Χριστιανούς φίλους των και τους μεταβίβαζαν εικονικά μετοχές ή καταστήματα, προκειμένου να τα σώσουν από την ιδιαίτερη μανία των Γερμανών και των συνεργατών τους. Ένα εργοστάσιο από τα αναγραφόμενα στον παραπάνω πίνακα, η «Ελληνική Χαρτοποιΐα Μακεδονίας Α.Ε», ανήκε στην οικογένεια Άντζελ [πρόεδρος του Δ.Σ. ο Σολομών Άντζελ, Γενικός Διευθυντής ο υιός του Ισαάκ Άντζελ και Διευθυντής του εργοστασίου ο Μάριος Ουζιέλ]. Όπως φαίνεται από το Βιβλίον Πρακτικών της Εταιρείας, το οποίον ευρίσκεται στο αρχείο μας, τον Δεκέμβριο του 1942 εμφανίζονται οι Θ. Παπαντέλης και Δ. Κολοκοτσάς, προφανώς κατόπιν συμφωνίας με τον ευρισκόμενο στην Αθήνα Ι. Άντζελ, ως μέτοχοι [εικονικοί]  της Εταιρείας και κάτοχοι του 75% των μετοχών. Ο Ι. Άντζελ αντικαθίσταται «προσωρινώς» από χριστιανό συμπολίτη του, εξακολουθεί όμως, ως εκπρόσωπος του εργοστασίου στην Αθήνα, να μισθοδοτείται από την Εταιρεία καθώς και ο Μάριος Ουζιέλ, ο οποίος παραμένει διευθυντής του εργοστασίου στην Θεσσαλονίκη. Πολύ γρήγορα, στο τέλος Φεβρουαρίου 1943 αφαιρείται από τον Μάριο Ουζιέλ το δικαίωμα υπογραφής και εκπροσωπήσεως της Εταιρείας, παραμένει όμως σύμβουλος στο Δ.Σ. Ένα μήνα αργότερα, 25 Μαρτίου 1943, η έδρα της Εταιρείας μεταφέρεται στην  Αθήνα και τα μέλη του Δ.Σ. τώρα είναι 5 πολίτες,  χριστιανοί το θρήσκευμα. Ο Ισαάκ Άντζελ και ο υιός του Ραϋμόνδος, κρύβονται στην Αθήνα και σώζονται, ενώ η δυναμική Ίντα, σύζυγος του Ισαάκ, μαζί με τον μικρότερο υιό του ζεύγους συλλαμβάνονται και μεταφέρονται σε στρατόπεδο, από το οποίο θα επιστρέψει μόνον η Ίντα. Μετά την απελευθέρωση αναλαμβάνει την κατεστραμμένη επιχείρηση ο κανονικός ιδιοκτήτης Ισαάκ Άντζελ μέχρι τον θάνατό του [1953], αμέσως μετά εκλέγεται μέλος του Δ.Σ. η Ίντα και σε λίγους μήνες γίνεται Διευθυντής ο Ραϋμόνδος [1954], ενώ από το επόμενο έτος αναλαμβάνει Γενικός Διευθυντής. Η Εταιρεία, με άλλο ιδιοκτησιακό καθεστώς, υφίσταται και σήμερα. Από τους Άντζελ ζει στην Αθήνα η Λόλα [Ρασέλ] Χασσίδ, σύζυγος του Ραϋμόνδου και προγιαγιά της ΄Ιριδος. Η Λόλα έζησε και «εόρτασε» τα έβδομα γενέθλια της ζωής της κρατουμένη στο στρατόπεδο Bergen Belsen μαζί με την μητέρα της Εστέρ Φρανσές. Στο ίδιο στρατόπεδο εκρατείτο και ο πατέρας της Σολομών Χασσίδ.
Κλείνω με δύο επιστολόχαρτα, το πρώτο της Ελληνικής Χαρτοποιΐας Μακεδονίας Α.Ε. και το δεύτερο της ΒΙΟΜΗΤ, εταιρείας που επίσης συμπεριλαμβάνεται στον παραπάνω Πίνακα. Το επιστολόχαρτο της Χαρτοποιΐας δημοσιεύεται και για την εξαιρετική αισθητική του, ενώ το επιστολόχαρτο της ΒΙΟΜΗΤ επειδή είναι ένα από τα επιστολόχαρτα της παρακάτω, τελευταίας, ενότητας εγγράφων - επιστολών.

   








  • 4 έγγραφα  - επιστολές εβραίων εμπόρων προς το Εμπορικόν και Βιομηχανικόν Επιμελητήριον Θεσσαλονίκης σχετικές με την δυνατότητα εξαγωγής φυτιλίου αναπτήρων και λαμπών εκτός της Γενικής Διοικήσεως Μακεδονίας, Ιούνιος 1942 *  4 documents - correspondence from Jewish merchants to the Commercial and Industrial Chamber of Thessaloniki regarding the potential to export wick lighters and lamps outside of  the General Administration of Macedonia, June 1942.







Ο Δ. Αλλαλούφ στις 12 Ιουνίου ζητεί από το Επιμελητήριο βεβαίωση ότι στην τοπική αγορά πλεονάζει το «φιτίλ τσακμάκ» και το «φιτίλ λάμπας». Αυτή την βεβαίωση θα χρησιμοποιήσει στην Υπηρεσία Επισιτισμού, προκειμένου να πάρει άδεια και να αποστείλει στην Αθήνα εμπόρευμα 500 οκάδων για το καθένα από τα δύο είδη φυτιλιού.
Το Επιμελητήριο στις 15 Ιουνίου αποστέλλει σημείωμα σε 5 εμπόρους [4 εβραίους και έναν χριστιανό] και ζητεί από τον καθένα να βεβαιώσει, ότι πράγματι διατίθενται ικανές ποσότητες φυτιλιού στην αγορά και επομένως μπορεί ο ενδιαφερόμενος να «εξάγει» τις συγκεκριμένες ποσότητες. Οι έμποροι απαντούν σχεδόν αμέσως και πολύ προσεκτικά, έτσι το Επιμελητήριο δίνει Πιστοποιητικό στον Δ. Αλλαλούφ ότι «είναι δυνατή επί του παρόντος η Εξαγωγή…». Δημοσιεύονται οι έντυπες φίρμες των τριών εμπόρων [δύο εβραίων και ενός χριστιανού] και το καλής αισθητικής επιστολόχαρτο του Ισάκ Καράσσο. Είναι ακόμα η περίοδος που όλα φαίνονται να κυλούν σχετικώς ομαλά, οι έμποροι της πόλεως εργάζονται, συνεχίζουν να ακολουθούν τους παλαιούς τρόπους και  συγχρόνως προσπαθούν να κινούνται στην καινούργια κατάσταση της αγοράς ο καθένας ανάλογα με την πείρα, τις ικανότητές και τις αρχές του.


   






Κυριακή 14 Ιουλίου 2013

[Θεσσαλονίκη, Εβραίοι * Thessaloniki, Jews]: parva iudaica thessalonicensia Ι

[Θεσσαλονίκη, Εβραίοι * Thessaloniki, Jews]:

parva iudaica thessalonicensia Ι



  • Έγγραφο του Προέδρου της Ισραηλιτικής Κοινότητος Θεσσαλονίκης προς την Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Θεσσαλονίκη, 21 Ιουλίου 1941, μονόφυλλο, διαστάσεις 22Χ23 * Document of the President of the Jewish Community of Thessaloniki to Emporiki Bank of Greece, Thessaloniki, July 21, 1941, single page, dimensions 22Χ23cm.      
    Ο Σαμπετάι [Σάμπυ] Σαλτιέλ γνωστοποιεί στην Τράπεζα ότι «δυνάμει του από 14ης Μαΐου 1941 επισήμου εγγράφου των…Ενόπλων Γερμανικών Δυνάμεων Κατοχής» διορίσθηκε Πρόεδρος της Κοινότητος.  Με το έγγραφο ενημερώνεται η Τράπεζα για το πρόσωπο του Προέδρου και ταυτοχρόνως αποκτά δείγμα της υπογραφής του, απαραίτητα και τα δύο για τις οικονομικές συναλλαγές Κοινότητος και Τραπέζης.
    Ο Σάμπυ Σαλτιέλ διορίστηκε από τους Γερμανούς  Πρόεδρος της Κοινότητος από τον Μάϊο του 1941 έως τον Δεκέμβριο του 1942,  το μεσοδιάστημα δηλαδή που οι Γερμανοί κράτησαν τον Κόρετς εκτός της Προεδρίας της Κοινότητας.

  • Δύο σχέδια εγγράφων του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης σχετικά με εβραίους δικηγόρους της πόλεως, 13 Ιουλίου 1942 και 1(;) Ιουνίου 1943, δακτυλογραφημένα.* Two drafts of the Bar Association of Thessaloniki related to Jewish lawyers of the city, July 13, 1942 and   June 1(?), 1943, typed.       

    Με το πρώτο έγγραφο ο Δικηγορικός Σύλλογος, δύο μέρες μετά το Σάββατο της Πλατείας Ελευθερίας, παρακαλεί  τον Γενικό Διοικητή να ζητήσει από τις Γερμανικές Αρχές την εξαίρεση επτά Ισραηλιτών δικηγόρων από το μέτρο της πολιτικής επιστρατεύσεως. Προκειμένου να ενισχύσουν το αίτημά τους προς τον Διοικητή, σημειώνουν ότι και οι επτά δικηγόροι επιστρατεύτηκαν στον Πόλεμο του ’40, ένας μάλιστα εξ αυτών [Ηλίας Καμχή] είχε αδελφό φονευθέντα εις το μέτωπο. Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου είναι ο Γ. Σερεμέτης και Γενικός Γραμματεύς ο Θ. Βαζάκας.
    Στο δεύτερο έγγραφο γίνεται αναφορά σε 17 Ισραηλίτες δικηγόρους και το πρώτο όνομα που αναφέρεται είναι αυτό του Γιομτώβ Γιακοέλ. Υπάρχουν δύο λέξεις χαρακτηριστικές εκείνων  των ημερών: «αποδημούντων και «μετανάστευσιν». Ο συντάκτης του κειμένου, πιθανόν ο Προεδρεύων δικηγόρος Ι. Τσιτσικλής, χρησιμοποιεί αυτές τις λέξεις για να περιγράψει τι συμβαίνει στους εβραίους συμπολίτες του, οι οποίοι από τα γκέτο είχαν αρχίσει να οδηγούνται [15 Μαρτίου] μακριά από τις εστίες τους, Η φράση: «Ως γνωστόν μεταξύ των αποδημούντων Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης απεδήμησαν…» περιγράφει γεγονός που γίνεται με την θέληση των προσώπων στα οποία αναφέρεται ή τουλάχιστον με την φράση δεν σημειώνεται η παραμικρή εξωτερική πίεση προκειμένου να συμβεί η αναφερόμενη αποδημία. Αλλά και παρακάτω η ελαφρώς τροποποιημένη διατύπωση, η φράση δηλαδή  «διαφόρων πελατών των μη υποκειμένων εις την μετανάστευσιν των Ισραηλιτών» απλώς  εξηγεί ότι οι Ισραηλίτες δεν επέλεξαν την μετανάστευση, αλλά υπόκεινται σε αυτή. Όμως καμία αναφορά δεν γίνεται, έστω και με τον τυπικό τρόπο συντάξεως ενός εγγράφου, στα πραγματικά γεγονότα των ημερών, λείπει ακόμα  και η παραπομπή στις «Γερμανικές Αρχές», που θα ήταν απολύτως φυσικό να υπάρχει. 
     Στο πρώτο έγγραφο εκδηλώνεται το ενδιαφέρον για τους συναδέλφους, η ανησυχία και η φροντίδα για πρόσωπα γνωστά και μερικά ίσως οικεία, ενώ στο δεύτερο, ένα χρόνο αργότερα, σημειώνεται η φροντίδα για τους φακέλους των υποθέσεων και εκδηλώνεται το ενδιαφέρον για την «ομαλή» συνέχεια των δικαστικών υποθέσεων, εκείνων που είχαν αναλάβει τα γραφεία των απόντων πλέον ισραηλιτών δικηγόρων. Για τους ίδιους και την τύχη τους δεν γίνεται καμία μνεία, απλώς παρατίθενται τα ονοματεπώνυμά των. Αλλά και γενικότερα η αίσθηση ανησυχίας και φροντίδας που δικαίως διατρέχει το πρώτο έγγραφο, απουσιάζει εντελώς από το δεύτερο.


  • Τρία έγγραφα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης σχετικά με την αίτηση της Ραχήλ Αβραάμ Καράσσο [Τρεις εβραίοι αντάρτες στο βουνό – ο ένας (Μάρκος ή Μορδοχάϊ Αβραάμ Καράσσο) εφονεύθη σε συμπλοκή με τους Γερμανούς, 1944] * Three documents from the Court  of First Instance of Thessaloniki related to the application of Rachel Abraham Karasso [Three Jewish partisans in the mountains - one (Mark or Mordochai Abraham Karasso) was killed in a gunfight with the Germans, 1944]            
    Οι μάρτυρες Αβραάμ Τζαχόν και Ιάκωβος Αβραάμ Γκρότα(;) καταθέτουν στο Δικαστήριο ότι ο υιός της αιτούσης Μάρκος ή Μορδοχάϊ  Αβραάμ Καράσσο, είχε καταταγεί στις ανταρτικές δυνάμεις και εφονεύθη σε συμπλοκή με τους Γερμανούς στην περιοχή Μουχαρέμ – Χάνι της Εδέσσης. Μάλιστα ο πρώτος μάρτυρας σημειώνει ότι είδε τον Μάρκο ή Μορδοχάι σκοτωμένο, γεγονός που σημαίνει ότι μάλλον ήτανε μαζί στο ίδιο τμήμα. Ίσως και το όνομα Μάρκος να είναι αυτό που χρησιμοποιούσε ο Μορδοχάι στο βουνό. Τέλος, σημειώνεται ότι η ηλικία των δύο μαρτύρων το 1955 είναι τα 38 έτη, επομένως ήταν 25 και 26 ετών τα έτη 1943 και 1944 που υπηρέτησαν στα ανταρτικά τμήματα.







  • Τρία έγγραφα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης σχετικά με την αίτηση 5 γυναικών  για την αναγνώριση του Σωματείου Σύνδεσμος Εκχριστιανισθέντων Ισραηλιτών Βορείου Ελλάδος "η ΕΝΩΣΙΣ".  * Three documents from the Court of First Instance of Thessaloniki on the application of five women for the recognition of the Society Association of Christianized Israelites of Northern Greece "the UNION".           
            
    Παρότι στον τίτλο αναφέρεται ο γενικός όρος «εκχριστιανισθέντων», την αίτηση καταθέτουν μόνον γυναίκες, σύζυγοι χριστιανών, για τις οποίες σημειώνεται και  το γένος των. Πριν από την Κατοχή  πολύ σπάνια συνέβαιναν μικτοί γάμοι και αμέσως μετά από το 1945, οι ολίγοι επιζήσαντες εβραίοι, προκειμένου να αντέξουν,  αισθανόντανε την ανάγκη να είναι μαζί και έγιναν, τότε, μεταξύ των αρκετοί γάμοι. Το πιθανότερο επομένως είναι τα μέλη του Σωματείου να «εκχριστιανίστηκαν» και να παντρεύτηκαν χριστιανούς [προφανώς «εκχριστιανίστηκαν» προκειμένου να παντρευτούν] το χρονικό διάστημα που καλύπτει το δεύτερο εξάμηνο του 1941 και το έτος 1942, ίσως και τους δύο πρώτους μήνες του 1943. 




     
  •  Δύο έγγραφα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης σχετικά με την αίτηση του Σολομώντος Ιακώβ Άντζελ [ζεύγος εβραίων κρύβεται και σώζεται από χριστιανούς στο χωριό Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, 1944], 1959.* Two documents of the Court of First Instance of Thessaloniki related to the  application of Solomon Jacob Angel [a Jewish couple hides and gets saved  by Christians in the village Oraiokastron Thessaloniki, 1944], 1959    

Ο πρώτος μάρτυρας καταθέτει ότι ο ίδιος έβγαλε από την Θεσσαλονίκη στο Ωραιόκαστρο τον αιτούντα και την φίλη του αιτούντος Μαρία Αβραάμ Πιτσών το 1944, την οποία μάλιστα παρουσίασε με το όνομα Μαρία σύζυγο Ιωάννου Λαζοπούλου, όνομα παλαιού χριστιανού φίλου του Σολ. Άντζελ. Η Μαρία μάλιστα εγέννησε κορίτσι, το οποίο  ο μάρτυς εβάπτισε χριστιανή. Η αίτηση κατατίθεται 14 χρόνια αργότερα για να τακτοποιήσει την νομική κατάσταση της κόρης του ζεύγους. Σημειώνεται ότι εάν το έτος  της αποκρύψεως του ζεύγους είναι το σωστό [1944] , τότε το ζεύγος θα πρέπει να κρύφτηκε και στην πόλη, πριν να μετακινηθούν στο Ωραιόκαστρο.




  • Τρία έγγραφα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης σχετικά με την αίτηση του Σαμπετάϊ Ιωσήφ Βαρσάνο [γάμος εβραίων στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στις 20 Μαρτίου 1943], 1951.*Three documents of the  Court of First Instance of Thessaloniki related to the application of Sabetai Joseph  Varsano [marriage of Jews in the ghetto Baron Hirsch on March 20, 1943] 1951       
               
    Ο Σ. Βαρσάνο αιτείται από το Δικαστήριο την βεβαίωση του γεγονότος της τελέσεως του γάμου μεταξύ της αδελφής του Ζαννάς Βαρσάνο του Ιωσήφ και της Εστερίνας και του Αλβέρτου Ελιεζέρ του Χαΐμ και της Εστέρ ή Εστρέας, τελεσθέντος στο Στρατόπεδον Βαρόνου Χιρς την 20η Μαρτίου 1943. Ο μάρτυς Μορδώχ Ραφ. Λεβή, συγκρατούμενος τότε, καταθέτει ότι παρέστη στον γάμο του Σαμπετάϊ και της Ζαννάς. Γνωρίζουμε ότι τελέσθησαν πολλοί γάμοι στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, καθ’ όλο το διάστημα της λειτουργίας του ακόμα και όταν τα τραίνα εγέμιζαν και μετέφεραν τους εγκλείστους στα στρατόπεδα.